Maria K. (l. 36) od kilku tygodni czuła się wyczerpana, miała obolałe nogi i ramiona, z czasem zaczęła również gorączkować. Początkowo myślała, że to grypa. Po pewnym czasie poczuła się lepiej i zapomniała o swoich dolegliwościach. Ostatnio stan zdrowia Marii K. uległ pogorszeniu. Pojawiło się dziwne pieczenie w mięśniach i stawach (zwłaszcza w nocy), straszliwy ból i zawroty głowy, chwilowe problemy ze wzrokiem. Najgorsze było jednak drętwienie nóg i lewej strony twarzy. Kiedy pewnego ranka po przebudzeniu Maria K. zauważyła opadnięty kącik ust, jak po znieczuleniu u dentysty, wiedziała, że nadszedł czas, by odwiedzić lekarza.

Ponieważ objawy Marii K. były mało specyficzne i dość rozproszone, wywiad nie był wystarczającą podstawą do postawienia diagnozy i lekarz zlecił jej badania laboratoryjne. Miał już jednak pewne podejrzenia…

Hipoteza

Neuroboreliza to ciężka postać boreliozy (choroby z Lyme), wywoływana przez bakterię Borrelia burgdorferi, która jest przenoszona na ludzi przez kleszcze. W wielu przypadkach choroby z Lyme pierwszym objawem zakażenia Borrelia jest rumień wędrujący (Erythema migrans). Początkowo pojawia się on wokół miejsca ukąszenia, a następnie wyraźnie się rozszerza (etap I).

Weryfikacja hipotezy

Rzeczywiście, Maria K. pamiętała ukąszenie przez kleszcza – po wewnętrznej stronie jej lewego uda, ale to było już kilka miesięcy temu. Na pewno nie było zaczerwienienia wokół ugryzienia. Gdyby zauważyła jakiekolwiek podrażnienie skóry, natychmiast poszłaby do swojego lekarza rodzinnego.

Maria K. nie wiedziała jednak, że tylko w połowie wszystkich przypadków neuroborelizy pojawia się charakterystyczny rumień wędrujący. Po ukąszeniu przez kleszcza Borrelia może rozprzestrzeniać się w organizmie człowieka, nie dając charakterystycznych objawów, a następnie zaatakować centralny i obwodowy układ nerwowy (etap II) – dlatego nazywa się neuroboreliozą. Ta forma choroby z Lyme może objawiać się na wiele różnych sposobów: zapaleniem opon mózgowych, nerwów i korzeni nerwowych, a nawet mózgu. Szybka diagnoza neuroboreliozy ma kluczowe znaczenie dla właściwego leczenia pacjenta.

Postępowanie dowodowe

Ostra neuroborelioza jest rozpoznawana tylko w przypadku wykrycia charakterystycznych objawów zakażenia Borrelia, jeśli towarzyszą im pozytywne wyniki testów serologicznych w kierunku Borrelia. Obejmują one m.in. wykrywanie przeciwciał anty-Borrelia w płynie mózgowo-rdzeniowym (PMR) pacjenta. Swoiste przeciwciała są wytwarzane przez układ odpornościowy w celu walki i ochrony przed krętkami Borrelia.

Jednakże wytwarzanie przeciwciał trwa od 7 do 10 dni, dlatego, zwłaszcza we wczesnych stadiach zakażenia, przeciwciała anty-Borrelia mogą być niewykrywalne w PMR. Może to prowadzić do opóźnionego rozpoznania neuroboreliozy. Do szybkiego rozpoznania infekcji służy odkryta niedawno cząsteczka ostrzegająca układ odpornościowy – CXCL13. Naukowcy odkryli, że stężenie CXCL13 w PMR wzrasta u pacjentów z neuroboreliozą, nawet we wczesnych stadiach choroby, gdy przeciwciała anty-Borrelia nie są jeszcze produkowane. Dlatego CXCL13 jest obiecującym nowym biomarkerem we wczesnym rozpoznaniu ostrej neuroboreliozy.

Akt oskarżenia i zamknięcie postępowania

Podejrzenie lekarza potwierdziło się, gdy otrzymał wyniki badań serologicznych Marii K.: przeciwciała przeciw Borrelia były obecne w PMR, a stężenie CXCL13 było znacząco podwyższone.

***

W najbliższym czasie Maria K. będzie przyjmować antybiotyki. Badanie stężenia CXCL13 umożliwi monitorowanie jej terapii: jeśli poziom CXCL13 szybko się zmniejszy, będzie to świadczyć o skuteczności terapii.

Wszelkie podobieństwo do osób i zdarzeń jest przypadkowe i niezamierzone. Imię i inicjał nazwiska bohaterki są fikcyjne.

Autor: Marc Pollmann
Tłumaczenie: Barbara Pawłowska