Pierwotna nefropatia błoniasta (pMN), najczęstsza przyczyna zespołu nerczycowego u dorosłych, to przewlekła choroba kłębuszków nerkowych, spowodowana odkładaniem się kompleksów immunologicznych na zewnątrzkomórkowej powierzchni podocytów. Odkrycia dotyczące patogenezy pMN umożliwiły identyfikację kilku antygenów podocytarnych, wobec których skierowane są autoprzeciwciała – w tym receptora fosfolipazy A2 typu M (PLA2R), białka 7A z domeną trombospondyny typu 1 (THSD7A) oraz ostatnio poznanego – białka NELL1 (ang. neural epidermal growth factor-like 1 protein).

Odkrycie autoprzeciwciał swoistych dla pMN zapoczątkowało nową erę nieinwazyjnej diagnostyki serologicznej, która obecnie odgrywa kluczową rolę nie tylko w rozpoznawaniu, lecz także w monitorowaniu i prognozowaniu przebiegu choroby.

Markery serologiczne pierwotnej nefropatii błoniastej

Przeciwciała przeciwko receptorowi fosfolipazy A2 (anty-PLA2R) stanowią kluczowy biomarker pMN i filar diagnostyczny tego schorzenia. Występują u 70–80% pacjentów z pMN i cechują się bardzo wysoką swoistością (do 99%), co umożliwia pewne odróżnienie pMN od nefropatii wtórnych.

Dodatni wynik anty-PLA2R, w odpowiednim kontekście klinicznym, często umożliwia rozpoznanie pMN bez konieczności wykonywania biopsji nerki. Ponadto miano przeciwciał ściśle koreluje z aktywnością choroby i służy do monitorowania odpowiedzi na leczenie immunosupresyjne.

U pacjentów seronegatywnych względem PLA2R istotne jest oznaczenie przeciwciał przeciwko trombospondynie typu 1 z domeną zawierającą 7A (anty-THSD7A). Przeciwciała anty-THSD7A występują rzadziej – u 3–5% wszystkich pacjentów z pMN (i do 10% seronegatywnych wobec PLA2R). Stanowią one zatem cenne uzupełnienie diagnostyki serologicznej pMN. Badania wskazują, że u osób anty-THSD7A-pozytywnych częściej współwystępują nowotwory, co uzasadnia potrzebę pogłębionej diagnostyki onkologicznej w tej grupie.

Pomimo identyfikacji przeciwciał anty-PLA2R i anty-THSD7A nadal pozostawała grupa pacjentów (15–20%) z histopatologicznie potwierdzoną nefropatią błoniastą, u których nie wykrywano żadnych z tych autoprzeciwciał.

Anty-NELL1 – nowy biomarker pMN

W 2020 roku odkryto trzeci istotny autoantygen związany z pierwotną nefropatią błoniastą – białko NELL1 (ang. neural epidermal growth factor-like 1 protein). Przeciwciała anty-NELL1 stwierdza się u około 16% pacjentów z pMN. Oznacza to, że nefropatia błoniasta związana z przeciwciałami anty-NELL1 jest drugą najczęstszą postacią pMN – po postaci związanej z anty-PLA2R.

Pod względem obrazu klinicznego choroba przebiega podobnie jak inne formy pMN. Część badań sugeruje jednak, że obecność przeciwciał anty-NELL1 może być powiązana z niektórymi nowotworami lub ekspozycją na leki, choć u wielu chorych występuje również w sposób idiopatyczny. Włączenie tego biomarkera do paneli diagnostycznych umożliwia identyfikację kolejnej grupy pacjentów, u których dotychczas nie wykrywano znanych autoprzeciwciał, i tym samym wypełnia istotną lukę diagnostyczną.

Uwzględnienie antygenu NELL1 w panelach badań serologicznych pozwala obecnie na etiologiczną klasyfikację nawet 90–95% przypadków pierwotnej nefropatii błoniastej – to ogromny krok naprzód w diagnostyce serologicznej!

Nowe testy EUROIMMUN – Anti-NELL1 IIFT i Membranous Nephropathy Mosaic 2

W odpowiedzi na najnowsze odkrycia naukowe firma EUROIMMUN wprowadziła na rynek pierwsze i jedyne dostępne testy umożliwiające wykrywanie przeciwciał anty-NELL1:

• Anti-NELL1 IIFT (FA 1254-52) – test immunofluorescencji pośredniej wykorzystujący komórki transfekowane antygenem NELL1;
• Membranous Nephropathy Mosaic 2 (FA 1254-2) – mozaikę diagnostyczną umożliwiającą równoczesne oznaczanie przeciwciał anty-PLA2R, anty-THSD7A i anty-NELL1 na jednym szkiełku.

Testy do wykrywania przeciwciał anty-NELL1 są obecnie dostępne wyłącznie w ofercie EUROIMMUN – jako jedyne tego typu testy na rynku. Zastosowanie komórek transfekowanych umożliwia łatwą i jednoznaczną interpretację wyników, a mozaika Membranous Nephropathy Mosaic 2 pozwala na jednoczesne oznaczanie trzech kluczowych markerów pMN: anty-PLA2R, anty-THSD7A oraz anty-NELL1.

Choć testy mają obecnie status RUO (ang. Research Use Only), stanowią niezwykle cenne narzędzie badawcze i otwierają drogę do ich przyszłego zastosowania klinicznego. Dzięki nim diagnostyka serologiczna pMN może stać się pełniejsza i bardziej precyzyjna, umożliwiając identyfikację przypadków wcześniej uznawanych za seronegatywne.

W EUROIMMUN doskonale rozumiemy, jak ważna jest szybka adaptacja laboratoriów do najnowszych osiągnięć nauki. Dlatego nieustannie opracowujemy innowacyjne rozwiązania, które wspierają diagnostów w utrzymaniu najwyższych standardów jakości i precyzji w diagnostyce chorób autoimmunizacyjnych.

Podsumowanie

W ostatnich latach znacząco poszerzyły się możliwości diagnostyki serologicznej pierwotnej nefropatii błoniastej. Od odkrycia przeciwciał anty-PLA2R, poprzez identyfikację anty-THSD7A, aż po najnowszy potencjalny biomarker anty-NELL1 wiedza o pMN i jej mechanizmach immunologicznych stała się znacznie pełniejsza i bardziej uporządkowana.

Dzięki innowacyjnym testom EUROIMMUN diagnostyka pMN jest dziś bardziej precyzyjna, kompleksowa i lepiej dostosowana do potrzeb klinicznych. Wykrywanie autoprzeciwciał swoistych dla pMN pozwala:

• szybciej i trafniej rozpoznać chorobę;
• skutecznie monitorować jej przebieg;
• wspierać lekarzy w podejmowaniu decyzji terapeutycznych;
• dokładniej prognozować ryzyko nawrotu.

Odkrycie przeciwciał anty-NELL1 nie tylko poszerza wiedzę o patogenezie choroby, ale również daje szansę na rozpoznanie przypadków wcześniej uznawanych za seronegatywne. Ponadto obecność tego biomarkera może wskazywać na możliwe powiązania z chorobami nowotworowymi, co ma istotne znaczenie w ocenie klinicznej pacjenta.

Wprowadzenie testów wykrywających przeciwciała anty-NELL1 to kolejny krok naprzód w kierunku nowoczesnej, zintegrowanej i spersonalizowanej diagnostyki nefropatii błoniastej – diagnostyki, która wspiera lekarzy w podejmowaniu decyzji, a pacjentom daje szansę na szybsze rozpoznanie choroby.

Piśmiennictwo:

1. Beck L.H. et al. M-type phospholipase A2 receptor as target antigen in idiopathic membranous nephropathy. N Engl J Med. 361(1):11–21 (2009).
2. Sethi S. et al. Neural epidermal growth factor-like 1 protein (NELL-1) associated membranous nephropathy. Kidney Int. 97(1):163–174 (2020).
3. Wang G. et al. Neural Epidermal Growth Factor-Like 1 Protein-Positive Membranous Nephropathy in Chinese Patients. Clin J Am Soc Nephrol. 16(5):727–735 (2021).
4. Hoxha E. et al. An indirect immunofluorescence method facilitates detection of thrombospondin type 1 domain-containing 7A-specific antibodies in membranous nephropathy. J Am Soc Nephrol. 28(2):520–531 (2017).