Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AIH – autoimmune hepatitis) dotyka głównie kobiety (75% przypadków). Choroba objawia się wzrostem stężenia bilirubiny, enzymów wątrobowych i immunoglobulin, charakterystycznymi zmianami histologicznymi (w biopsji wątroby widoczna jest martwica komórek miąższu z naciekiem limfocytów i komórek plazmatycznych) oraz obecnością różnych autoprzeciwciał. Choroba może występować od wczesnego dzieciństwa do późnej starości, ale najczęściej rozpoznaje się ją u pacjentów z grup wiekowych 10–30 lat oraz 40–60 lat. W Europie Zachodniej częstość występowania AIH wynosi 1,9 przypadków na 100 000 mieszkańców rocznie. Nieleczone AIH szybko rozwija się w marskość wątroby. Jednak dzięki niskodawkowej terapii immunosupresyjnej podawanej w odpowiednim czasie i konsekwentnie aż do śmierci, oczekiwana długość życia pacjentów nie ulega zmianie. W diagnostyce różnicowej należy wykluczyć zapalenie wątroby o etiologii wirusowej poprzez badanie odpowiednich parametrów serologicznych.
W diagnostyce AIH istotną rolę odgrywają krążące autoprzeciwciała. Występują u większości pacjentów, choć ich rola w patogenezie jest dyskusyjna. Nie ma wyraźnej korelacji między aktywnością choroby lub rokowaniem a mianem przeciwciał.
Z AIH związane są następujące autoprzeciwciała: przeciwciała przeciwjądrowe (ANA), przeciw natywnemu DNA, mięśniom gładkim (ASMA, najważniejszy antygen docelowy: F-aktyna), rozpuszczalnemu antygenowi wątrobowemu/antygenowi wątrobowo-trzustkowemu (SLA/LP), mikrosomom nerkowym (LKM-1, antygen docelowy: cytochrom P450 IID6) i cytozolowemu antygenowi wątroby typu 1 (LC-1, antygen docelowy: cyklodeaminaza formiminotransferazy). Autoprzeciwciała przeciwko SLA/LP, które można obecnie wykryć za pomocą różnych testów immunoenzymatycznych EUROIMMUN, mają najwyższą dokładność diagnostyczną spośród wszystkich przeciwciał zaangażowanych w AIH. Przeciwciała anty-SLA/LP występują w AIH samodzielnie lub razem z innymi autoprzeciwciałami. Ich rozpowszechnienie wynosi tylko od 10 do 30%, ale wartość predykcyjna wynosi prawie 100%. Zasadniczo każdy pozytywny wynik jest dowodem na autoimmunologiczne zapalenie wątroby (o ile występują odpowiednie objawy kliniczne).
Ponadto wysokie stężenia autoprzeciwciał przeciwko mięśniom gładkim (ASMA) wskazują na AIH. Przeciwciała ASMA mogą być skierowane przeciwko F-aktynie. Przeciwciała te można wykryć jedynie w teście immunofluorescencji pośredniej (IIFT). W przeciwieństwie do innych ASMA, przeciwciała przeciwko F-aktynie są bardzo specyficznym markerem AIH typu 1. Dzięki linii komórkowej VSM47 (mięśnie gładkie naczyń) wzór fluorescencji charakterystyczny dla F-aktyny można łatwo i wyraźnie odróżnić od innych wzorów świecenia, ułatwiając w ten sposób diagnozę AIH typu 1.
