Pierwotna nefropatia błoniasta (ang. primary membranous nephropathy, pMN), określana również jako pierwotne błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek, jest przewlekłą chorobą zapalną kłębuszków nerkowych, której towarzyszy postępujące upośledzenie funkcji nerek. Podstawowy mechanizm autoimmunizacyjny opiera się na reakcji autoprzeciwciał skierowanych przeciwko białkom transbłonowym zlokalizowanym na powierzchni podocytów: receptorowi 1 fosfolipazy A2 podocytów (PLA2R) i trombospondynie typu 1 zawierającej domenę 7A (THSD7A). W wyniku wiązania przeciwciał dochodzi do uszkodzenia podocytów i dostania się białka do moczu pierwotnego (białkomocz). pMN jest najczęstszą przyczyną zespołu nerczycowego u dorosłych. Choroba występuje we wszystkich grupach etnicznych u obu płci, przy czym częściej dotyka ona mężczyzn w wieku powyżej 40. roku życia. U młodych kobiet z podejrzeniem pMN należy rozważyć również toczniowe zapalenie nerek (lupus nephritis). pMN występuje bardzo rzadko u dzieci. Pierwotną postać MN należy odróżnić od postaci wtórnej, do przyczyn której zalicza się: choroby autoimmunizacyjne (np. kolagenozy), nowotwory, infekcje (np. HBV, HCV) czy stosowane leki.
Złoty standard w diagnostyce nefropatii błoniastej stanowi biopsja nerki. Charakterystyczne jest odkładanie się kompleksów immunologcznych na zewnątrz błony podstawnej kłębuszków nerkowych. Zgodnie z najnowszymi kryteriami diagnostycznymi (KDIGO 2021) biopsja nerki nie jest wymagana w celu potwierdzenia rozpoznania pierwotnej nefropatii błoniastej u pacjentów z zespołem nerczycowym i dodatnimi przeciwciałami anty-PLA2R.
Diagnostyka serologiczna pMN jest mniej czasochłonna i mniej stresująca dla pacjenta. Identyfikacja i charakterystyka PLA2R i THSD7A jako antygenów docelowych dla krążących autoprzeciwciał w pMN okazała się mieć duże znaczenie w diagnostyce nieinwazyjnej. Autoprzeciwciała klasy IgG przeciwko PLA2R są wysoce specyficzne i występują w surowicy do 80% pacjentów z pMN. Ponadto u osób zdrowych i pacjentów z wtórną MN autoprzeciwciała te nie są obecne. Autoprzeciwciała przeciwko THSD7A występują u blisko 10% pacjentów z pMN, z czego głównie u pacjentów anty-PLA2R-seronegatywnych. Z tego względu przeciwciała anty-THSD7A stanowią uzupełniający marker serologiczny pierwotnej nefropatii błoniastej. Ze względu na swoją wysoką specyficzność są również odpowiednie do różnicowania z wtórną postacią MN.
Dostępne są trzy metody do oznaczania autoprzeciwciał przeciwko PLA2R – IIFT, ELISA i ChLIA. IIFT umożliwia jakościowe lub półilościowe oznaczenie autoprzeciwciał klasy IgG przeciwko PLA2R, podczas gdy testy ELISA i ChLIA umożliwiają wiarygodną ocenę ilościową. Ocena stężenia przeciwciał anty-PLA2R pozwala na monitorowanie aktywności choroby i skuteczności terapii oraz oceny rokowania u pacjenta i oszacowania ryzyka nawrotu pMN po przeszczepie nerki.
Anty-THSD7A IIFT jest idealnym testem uzupełniającym do systemów testowych anty-PLA2R. Równoległe oznaczanie przeciwciał anty-PLA2R i anty-THSD7A zwiększa czułość diagnostyczną.
