Neurologiczne zespoły paranowotworowe (PNS – paraneoplastic neurological syndromes) to choroby ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, które występują w związku z rozwojem nowotworu. Nie są one jednak spowodowane bezpośrednio nowotworem, jego przerzutami ani skutkami ubocznymi terapii cytostatykami lub radioterapii. PNS występuje w około 15% chorób nowotworowych, zwłaszcza w guzach płuc.
W zależności od rodzaju nowotworu komórki nowotworowe ekspresjonują antygeny, m.in. amfifizynę, CV2/CRMP5, PNMA2 (Ma2/Ta), Ri, Yo, Hu, ZIC4 lub Tr (DNER), które mogą indukować tworzenie się specyficznych autoprzeciwciał. Te autoprzeciwciała wiążą się z odpowiednimi antygenami zlokalizowanymi w tkance nerwowej i mogą w ten sposób powodować zaburzenia neurologiczne.
Europejska sieć ds. neurologicznych zespołów paranowotworowych (PNS Euronetwork) opublikowała kryteria diagnostyczne. Zgodnie z nimi możliwe jest ostateczne lub prawdopodobne rozpoznanie zespołu paranowotworowego. W diagnostyce serologicznej autoprzeciwciała w PNS należy zawsze oznaczać dwiema niezależnymi metodami. Oprócz testów immunofluorescencji pośredniej (IIFT) ze specjalnymi mozaikami BIOCHIP dla neurologii dostępne są różne testy typu blot (EUROLINE). Dzięki temu wyniki testów mogą być porównywane i, jeśli to konieczne, potwierdzane. Wyniki powinny być wykorzystywane do diagnozy tylko wtedy, gdy oba wyniki testu są zgodne i korelują z objawami klinicznymi.
