Pierwsze oficjalne kryteria klasyfikacji zespołu antyfosfolipidowego (APS – anti-phospholipid syndrome) zostały opracowane w 1998 roku podczas warsztatów na 8. Międzynarodowym Sympozjum Przeciwciał Antyfosfolipidowych w Sapporo w Japonii (Kryteria Sapporo; Wilson i wsp., Arthritis & Rheumatism 1999). Zgodnie z tymi kryteriami APS można rozpoznać, jeśli spełnione jest przynajmniej jedno kryterium kliniczne i jedno serologiczne. Kryteria kliniczne obejmują zakrzepicę naczyń, którą należy zdiagnozować zgodnie z określonymi kryteriami, oraz powikłania ciąży, takie jak przedwczesne porody, poronienia samoistne i rzucawka.
Kryteria zostały zaktualizowane w 2004 roku (kryteria Miyakisa; Miyakis i wsp., Journal of Thrombosis and Haemostasis 2005). Uwzględniono w nich przeciwciała przeciwko β2-glikoproteinie 1. Spełnienie kryteriów obejmuje obecnie co najmniej jeden z następujących trzech parametrów: przeciwciała przeciwko kardiolipinie (ACA; IgG lub IgM) lub β2-glikoproteinie 1 (anty-β2GP1; IgG lub IgM) lub dodatni test na antykoagulant toczniowy (LA – lupus anticoagulant). Zgodnie z oficjalnymi zaleceniami kryteria serologiczne rozpoznania APS są spełnione dopiero po potwierdzeniu wyniku w kolejnym teście po 12 tygodniach. W kolejnej aktualizacji kryteriów klasyfikacji w 2012 roku (Lakos i wsp., Arthritis & Rheumatism 2012) zawarto dodatkowe zalecenie: w przypadku ujemnych testów w klasach IgG i IgM w kierunku ACA lub przeciwciał anty-β2GP1 IgG, należy również zbadać przeciwciała te w klasie IgA.
W serologicznej diagnostyce APS autoprzeciwciała kilku klas immunoglobulin (IgAGM) mogą występować jednocześnie, chociaż często wykrywana jest tylko jedna klasa Ig. Kontrowersyjny jest związek poszczególnych klas immunoglobulin (IgAGM) z określonymi parametrami klinicznymi.
Ponieważ około 10% populacji osób zdrowych posiada przeciwciała antyfosfolipidowe (APLA) w postaci ACA lub LA, gdyż te przeciwciała mogą być również indukowane przez infekcje lub niektóre leki (np. prokainamid i hydralazyna), ważne jest, aby połączyć wyniki z kryteriami klinicznymi.
ELISA jest metodą z wyboru do wykrywania APLA, ponieważ jest bardzo czuła, prosta w wykonaniu i nie wymaga świeżego osocza. EUROIMMUN oferuje mikrotitracyjne testy ELISA do ilościowego oznaczania autoprzeciwciał przeciwko kardiolipinie, β2GP1 i fosfatydyloserynie. Klasy immunoglobulin IgA, IgG i IgM można badać oddzielnie lub jednocześnie (IgAGM). Alternatywnie antykoagulant toczniowy można określić za pomocą wieloetapowej procedury zgodnie z wytycznymi Międzynarodowego Towarzystwa Zakrzepicy i Hemostazy. Stosowane w tym celu testy krzepnięcia zależnego od fosfolipidów charakteryzują się wysoką swoistością wobec APS, ale niską czułością. Ponadto, ponieważ nie ma złotego standardu, wyniki różnią się w zależności od zastosowanej metody badawczej, co utrudnia uzyskanie wiarygodnych wyników serologicznych.
Testy EUROIMMUN ELISA do wykrywania przeciwciał przeciwko kardiolipinie i β2GP1 wykazują bardzo wysoką swoistość w badaniach klinicznych. Surowice od pacjentów zakażonych wirusowym zapaleniem wątroby lub parwowirusem B19 oraz surowice od zdrowych dawców krwi wykazały tylko 0 do 2% pozytywnych wyników, podczas gdy w badaniach z użyciem testów innych producentów uzyskano wartości od 12 do 50%. APLA może wystąpić u pacjentów chorujących na kiłę, co wyjaśnia dość częste występowanie (11 do 13%) przeciwciał ACA i anty-β2GP1 w tej grupie. Częstość występowania obu autoprzeciwciał w APS (86%) i SLE (24 do 25%) odpowiada danym z aktualnej literatury. Zwłaszcza w przypadku ACA stwierdzono bardzo wysoką zgodność z międzynarodowym metabadaniem (kohorta 1000 pacjentów, 88% pacjentów z APS było ACA pozytywnych; Cervera R. i wsp., Arthritis & Rheumatism 2002).
