Testosteron należy do hormonów steroidowych i jest najważniejszym męskim hormonem płciowym. Jest syntetyzowany z cholesterolu, pregnenolonu i androstendionu, u mężczyzn w komórkach Leydiga jąder, a u kobiet w jajnikach. W korze nadnerczy wytwarzana jest niewielka ilość testosteronu. Hormon odpowiada za biosyntezę białka, wzrost mięśni, zachowanie gęstości kości oraz warunkuje męskie zachowania seksualne.
W surowicy większość testosteronu wiąże się z wysokim powinowactwem do globuliny wiążącej hormony płciowe (SHbG – sex hormone binding globulin) i niskim powinowactwem do albuminy. Maksymalnie 2 do 3% całkowitego testosteronu jest swobodnie dostępne w surowicy. Wolny testosteron dostaje się do śliny przez gruczoły ślinowe. Testosteron wolny i związany z albuminą uważa się za biologicznie dostępny. W starszym wieku stężenie wolnego testosteronu jest znacznie obniżone ze względu na zwiększoną syntezę SHbH, a przez to zwiększone wiązanie testosteronu.
Pomiar testosteronu jest wskazany u mężczyzn z podejrzeniem hipogonadyzmu. To zaburzenie funkcji endokrynologicznej dotyczy jąder (pierwotne) oraz podwzgórza lub przysadki mózgowej (wtórne) i powoduje znaczne obniżenie stężenia testosteronu w surowicy. U mężczyzn, u których wynik oznaczenia całkowitego testosteronu znajduje się w pobliżu dolnego zakresu referencyjnego, lub u mężczyzn z podejrzeniem zmiany poziomu SHbG należy rozważyć oznaczenie stężenia wolnego testosteronu.
U kobiet testosteron należy oznaczać w przypadkach wirylizacji. Przyczyną może być guz jajników lub kory nadnerczy, zespół policystycznych jajników lub wrodzony zespół adrenogenitalny.
Wartości testosteronu ulegają zmianom w ciągu dnia, z najwyższymi poziomami rano.
