Pierwotna nietolerancja laktozy to genetycznie uwarunkowany niedobór enzymu jelitowego laktazy, który jest odpowiedzialny za rozkład laktozy na glukozę i galaktozę. W wyniku fermentacji laktozy przez bakterie w jelicie krętym i jelicie grubym powstają produkty fermentacji, które są przyczyną problemów trawiennych i typowych objawów, takich jak ból brzucha, nudności, wzdęcia i biegunka. Około 20% Europejczyków i prawie 100% populacji w znacznej części Azji i na południu Afryki cierpi na pierwotną nietolerancję laktozy.
Dwie najczęstsze mutacje związane z pierwotną nietolerancją laktozy to polimorfizmy genetyczne -13910T>C i -22018A>G, które zlokalizowane są w regionie promotorowym genu laktazy (LCT). Według najnowszej wiedzy osoby z homozygotycznymi genotypami C/C-13910 i G/G-22018 rozwijają objawy nietolerancji laktozy, natomiast osoby z heterozygotycznymi genotypami T/C-13910 i A/G-22018 posiadają objawy tylko wtedy, gdy doświadczają stresu lub cierpią na infekcję jelitową. Osoby z genotypami T/T-13910 i A/A-22018 na ogół tolerują laktozę i nie wykazują pierwotnej nietolerancji laktozy.
Dziedziczna nietolerancja fruktozy (HFI) jest rzadkim autosomalnie dziedziczonym zaburzeniem metabolizmu spowodowanym genetycznym defektem aldolazy B, enzymu biorącego udział w metabolizmie fruktozy. Z powodu niedoboru aldolazy B, toksyczny produkt pośredni, fruktozo-1-fosforan (F-1-P), nie jest dalej rozkładany i kumuluje się w organizmie. Objawy mogą obejmować nudności, wymioty, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, a w dłuższej perspektywie uszkodzenie wątroby.
Mutacje najczęściej związane z HFI w Europie to trzy substytuty aminokwasów A149P, A174D, N334K i delecja 4 nukleotydów w eksonie 4. Do manifestacji HFI dochodzi, gdy jedna z mutacji ma wpływ na oba allele. W przypadku homozygotycznego genotypu ta sama mutacja występuje w obu allelach (dziedziczność ojcowska i matczyna). Jeśli jednak genotyp heterozygotyczny występuje w połączeniu z inną mutacją, określa się to jak złożony heterozygotyczny” genotyp HFI.
HFI należy odróżnić od znacznie częstszej jelitowej nietolerancji fruktozy (zwanej również zespołem złego wchłaniania fruktozy; częstość występowania wynosi~30 %).
Testy EUROArray Lactose Intolerance Direct, EUROArray Fructose Intolerance Direct oraz łączony test EUROArray Lactose/Fructose Intolerance Direct zostały zaprojektowane specjalnie na potrzeby niezawodnego wykrywania najważniejszych genetycznych czynników ryzyka pierwotnej nietolerancji laktozy oraz dziedzicznej nietolerancji fruktozy i są bardzo łatwe do wykonania. Dzięki unikalnej, bezpośredniej metodzie nie trzeba już izolować DNA. Startery PCR i sondy mikromacierzy zostały starannie dobrane tak, aby polimorfizmy -13910T>C i -22018A>G lub mutacje A149P, A174D, N334K, del4E4 były wyraźnie zidentyfikowane. Analiza, interpretacja i elektroniczna archiwizacja danych są całkowicie zautomatyzowane dzięki oprogramowaniu EUROArrayScan. W przypadku wykrycia mutacji wynik wydany przez system obejmuje rozróżnienie mutacji homozygotycznych i heterozygotycznych. Opisane powyżej systemy testowe EUROArray zapewniają najwyższą wiarygodność wyników, zwłaszcza dla rzadkich genotypów. W tym celu systemy testowe zawierają unikalne kontrole, które wykrywają obecność dalszych mutacji DNA w bezpośrednim sąsiedztwie do sekwencji badanych wariantów, co może zakłócać wiązanie z sondami, a tym samym wpływać na oznaczenie.
