Znaczenie biologiczne przeciwciał w klasie IgA
- Znane są dwa typy immunoglobulin klasy A: surowiczy (sIgA) i wydzielniczy. Przeciwciała IgA stanowią dominującą klasę immunoglobulin w ludzkich wydzielinach śluzowo-surowiczych (np. nosowo-gardłowych czy oskrzelowych), w których występują głównie w postaci dimeru. W surowicy przeciwciała IgA występują przede wszystkim w postaci monomerycznej [1].
- Przeciwciała klasy IgA uważane są za pierwszą linię obrony organizmu przed szkodliwymi czynnikami środowiska zewnętrznego. Przeciwciała sIgA odpowiadają m.in. za neutralizację wirusów, toksyn oraz enzymów wytwarzanych przez mikroorganizmy. W surowicy przeciwciała IgA pełnią rolę uzupełniającą, biorą udział m.in. w neutralizowaniu tych antygenów, które przekroczyły barierę śluzówkową i przedostały się do krwiobiegu [2].
- Synteza przeciwciał klasy IgA jest indukowana głównie w błonach śluzowych, ale również systemowo. Odpowiedź immunologiczną w klasie IgA wywołuje wiele patogenów atakujących drogi oddechowe, m.in. wirus grypy, adenowirusy czy togowirusy [3].
Reakcja układu immunologicznego indukowana w odpowiedzi na zakażenie SARS-CoV-2
Ze względu na pojawienie się pod koniec 2019 roku infekcji SARS-CoV-2 (COVID-19 – Coronavirus disease 2019) kompleksowe badania na temat odpowiedzi układu immunologicznego na tę infekcję nie zostały jeszcze opublikowane.
- Przeciwciała w klasie IgA są wykrywane w wysokich mianach w przypadku wielu zakażeń układu oddechowego i są uznawane za cenny marker diagnostyczny. Intensywna synteza przeciwciał klasy IgA u chorych na COVID-19 została już opisana [4].
- Badania czułości testu EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 wykazały, że przeciwciała klasy IgA są wykrywane u części chorych już przed upływem 10 dni od pojawienia się pierwszych objawów klinicznych COVID-19.
- Detekcja swoistych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgA może być dodatkowym narzędziem diagnostycznym już we wczesnej fazie infekcji wywołanej przez SARS-CoV-2, ponieważ produkowane są wcześniej niż IgG [5].
- Najwyższą czułość diagnostyczną uzyskuje się podczas równoległego badania specyficznych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgA oraz IgG.
Unikalny antygen zastosowany w teście
Rekombinowana podjednostka S1 białka strukturalnego S SARS-CoV-2 to wysokospecyficzny antygen, który zapewnia wiarygodną diagnostykę:
- Podobnie jak u innych koronawirusów, białka strukturalne SARS-CoV-2 to: białko S (glikoproteina powierzchniowa), E (białko osłonkowe), M (membranowe), N (białko nukleokapsydu). Białka S oraz N to białka o właściwościach immunogennych.
- Analiza genomu SARS-CoV-2 wykazała, że region S1 cechuje się niższą homologią z analogicznymi regionami innych patogennych dla człowieka koronawirusów, w porównaniu do regionu N, dla którego homologia ta wynosi 90% [6]. W związku z tym w teście EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 jako antygen zastosowano podjednostkę S1 białka S w celu uzyskania jak najwyższej specyficzności testu.
- Pomimo zastosowania swoistego antygenu część próbek od zdrowych dawców krwi pobranych przed pandemią COVID-19 dała pozytywne wyniki w teście ELISA Anty-SARS-CoV-2 (IgA) podczas naszych badań wewnętrznych (do 12,7%).
- Ze względu na te wyniki zalecamy, aby nie stosować testu ELISA Anty-SARS-CoV-2 (IgA) do badań przesiewowych osób bez objawów, ale jedynie do śledzenia odpowiedzi immunologicznej u pacjentów z potwierdzonymi zakażeniami SARS-CoV-2.
- W przypadku zakażeń SARS-CoV(-1) ustalono, że specyficzne przeciwciała przeciwko białku S jako jedyne mają właściwości neutralizujące [7]. Ponadto wykazano ścisłą korelację pomiędzy testem ELISA Anty-SARS-CoV-2 (IgA, IgG) a testem neutralizacji PRNT (Plaque Reduction Neutralization Test) [5]. Test PRNT uważa się za „złoty standard” pomiaru skuteczności przeciwciał w neutralizowaniu wirusów chorobotwórczych [8].
Zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) [9]
Rozpoznanie infekcji SARS-CoV-2 wymaga potwierdzenia obecności materiału genetycznego wirusa w materiale pobranym od pacjenta (NAAT – Nucleic Acid Amplification Tests, w tym RT-PCR).
Diagnostyka serologiczna może służyć jako uzupełniające narzędzie diagnostyczne.
„W przypadku negatywnego wyniku NAAT u pacjenta z uzasadnionym podejrzeniem (dodatni wywiad epidemiologiczny) COVID-19 badanie serologiczne dwóch próbek surowicy (pobranych w fazie ostrej infekcji oraz w okresie rekonwalescencji) może ułatwiać postawienie właściwego rozpoznania. Próbki surowicy mogą być w tym celu przechowywane”.
W obecnej sytuacji epidemiologicznej najbardziej istotne jest zahamowanie rozprzestrzeniania się SARS-CoV-2. Szacuje się, że w przypadku infekcji COVID-19 86% wszystkich przypadków pozostaje niezdiagnozowanych [10].
Testy serologiczne wykrywające specyficzne przeciwciała anty-SARS-CoV-2 wydają się być idealnym dopełnieniem metody RT-PCR, wydłużając czas umożliwiający przeprowadzenie wiarygodnej diagnostyki w kierunku COVID-19.
Piśmiennictwo
- Czyżewska-Buczyńska A. i wsp. IgA istotny element układu odporności – wybrane zagadnienia. Postepy Hig Med Dosw. [Online] 2007, 61, strony 38–47.
- Cunningham-Rundles C. Physiology of IgA and IgA deficiency. J. Clin. Immunol. 2001, 21(5), strony 303–309.
- Grzesiowski P., Hryniewicz W. Immunologia szczepień ochronnych. [red.] Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. Immunologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, strony 356–370.
- Amanat F. i wsp. A serological assay to detect SARS-CoV-2 seroconversion in humans. medRxiv (Preprint). [Online] 2020. doi: 10.1101/2020.03.17.20037713.
- Okba N.M.A. i wsp. SARS-CoV-2 specific antibody responses in COVID-19 patients. medRxiv (Preprint). [Online] 2020. doi: 10.1101/2020.03.18.20038059.
- Lu R. i wsp. Genomic characterisation and epidemiology of 2019 novel coronavirus: implications for virus origins and receptor binding. Lancet. 2020, 395(10224), strony 565–574.
- Yu S. i wsp. Retrospective Serological Investigation of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus Antibodies in Recruits from Mainland China. Clin Diagn Lab Immunol. 2005, 12(4), strony 552–554.
- Thomas S.J. i wsp. Dengue Plaque Reduction Neutralization Test (PRNT) in Primary and Secondary Dengue Virus Infections: How Alterations in Assay Conditions Impact Performance. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 2009, 81(5), strony 825–833.
- World Health Organization. Laboratory testing for coronavirus disease (COVID-19) in suspected human cases: interim guidance. [Online] 19 03 2020. https://apps.who.int/iris/handle/10665/331501.
- Li R. i wsp. Substantial undocumented infection facilitates the rapid dissemination of novel coronavirus (SARS-CoV2). Science. [Online] 2020. doi: 10.1126/science.abb3221.
Barbara Pawłowska
Zastępca Kierownika Działu Informacji Naukowej, Kierownik ds. Szkoleń On-line