W ostatnich latach oznaczanie stężenia kalprotektyny w kale zyskało duże znaczenie w diagnostyce chorób przewodu pokarmowego. Na rosnącą popularność tego badania wpływają: prostota wykonania, nieinwazyjny charakter, brak konieczności specjalnego przygotowania oraz brak ograniczeń dietetycznych przed pobraniem próbki.

Kalprotektyna znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce różnicowej nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD) i zespołu jelita drażliwego (IBS), a także w monitorowaniu aktywności i skuteczności leczenia IBD. W określonych sytuacjach klinicznych oznaczenie jej poziomu pozwala ograniczyć liczbę badań endoskopowych, zmniejszając tym samym dyskomfort pacjenta oraz ryzyko powikłań.

Kalprotektyna w praktyce klinicznej

• Diagnostyka różnicowa IBD i IBS – kalprotektyna jest markerem aktywności zapalnej w jelitach. Jej stężenie znacząco wzrasta w przebiegu IBD, podczas gdy u pacjentów z IBS zwykle pozostaje w normie. Badanie to cechuje się wysoką negatywną wartością predykcyjną (NPV), co pozwala z dużym prawdopodobieństwem wykluczyć stan zapalny w jelitach u osób, u których poziom kalprotektyny mieści się w normie.
• Monitorowanie aktywności choroby – u pacjentów z IBD poziom kalprotektyny dobrze koreluje z nasileniem stanu zapalnego oraz wynikami badań endoskopowych. Co istotne, wzrost stężenia kalprotektyny może wyprzedzać pojawienie się objawów klinicznych, co daje możliwość wcześniejszej interwencji terapeutycznej.
• Ocena skuteczności leczenia – spadek stężenia kalprotektyny po wdrożeniu leczenia przeciwzapalnego lub immunosupresyjnego stanowi wiarygodny wskaźnik ustępowania stanu zapalnego.
• Monitorowanie nawrotów pooperacyjnych – u pacjentów po leczeniu chirurgicznym wzrost poziomu kalprotektyny może wskazywać na nawrót choroby jeszcze przed pojawieniem się objawów klinicznych. Pozwala to optymalnie zaplanować kontrolną kolonoskopię.

Bezinwazyjny biomarker w diagnostyce gastroenterologicznej

Podczas konferencji „Autoimmunologia 2025 – postępy w diagnostyce przeciwciał” prof. dr hab. n. med. Małgorzata Sładek z Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego omówiła znaczenie kalprotektyny w diagnostyce i monitorowaniu chorób zapalnych jelit, ze szczególnym uwzględnieniem populacji pediatrycznej.

1:10 Trudności w diagnostyce ostrych i przewlekłych chorób przewodu pokarmowego

3:15 Zapalenie jako reakcja odpowiedzi układu immunologicznego

5:44 Kalprotektyna jako biomarker zapalenia

7:18 Praktyczne aspekty oznaczania kalprotektyny

18:33 Kalprotektyna w chorobach układu pokarmowego

30:44 Kalprotektyna w nieswoistych zapaleniach jelit