Czego szukasz?

Filtrowanie

Metody laboratoryjne służące do oceny efektywności szczepień ochronnych – czy szczepionka przeciwko COVID-19 będzie skuteczna

19 stycznia, 2021
Barbara Pawłowska
Metody laboratoryjne do oceny efektywności szczepień

Rozpoczęcie szczepień ochronnych przeciw COVID-19 to długo oczekiwany punkt zwrotny w walce z pandemią. Szczepienia prowadzone na szeroką skalę dają nadzieję na zdobycie kontroli nad transmisją wirusa SARS-CoV-2 i „powrót do normalności”, czego wszyscy pragniemy. Pierwszy zatwierdzony do obrotu w Unii Europejskiej preparat oparty jest na przełomowej technologii mRNA. W grudniu 2020 r. Ministerstwo Zdrowia opublikowało dokument Narodowy Program Szczepień przeciw COVID-19, który służy do zaplanowania działań mających na celu przeprowadzenie bezpiecznych szczepień ochronnych wśród obywateli Polski. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Zdrowia pierwsze dawki szczepionki zostały podane pracownikom sektora ochrony zdrowia 27 grudnia 2020 r.

Jednym z głównych założeń badań nad skuteczną szczepionką przeciw COVID-19 było stworzenie preparatu, który będzie silnie indukował odpowiedź immunologiczną (humoralną i komórkową) przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Ze względu na przyspieszony proces opracowywania szczepionki przeciw COVID-19 nieznana pozostaje odpowiedź na pytanie, jak długo będzie utrzymywać się odporność poszczepienna. Testy laboratoryjne umożliwiające ocenę humoralnej i komórkowej odpowiedzi immunologicznej są obecnie niezwykle cennym narzędziem diagnostycznym, ułatwiającym poznanie reakcji układu immunologicznego na szczepienie przeciw COVID-19.

Ocena humoralnej odpowiedzi immunologicznej jest możliwa dzięki ilościowym testom serologicznym (np. EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 QuantiVac ELISA) i pomiarowi poziomu specyficznych przeciwciał, które zostały wytworzone w odpowiedzi na podaną szczepionkę.

Przeciwciała neutralizujące (nAbs)

Obecność nAbs może zapobiegać m.in. łączeniu się wirusa z docelowym receptorem na komórce gospodarza (przez co proces wnikania do komórek jest zaburzony), a także doprowadzić do zniszczenia patogenu. Obecnie trwają prace nad dokładnym ustaleniem, jaki poziom nAbs jest niezbędny do zapewnienia ochrony przed reinfekcją. Ze wstępnych obserwacji ozdrowieńców przez okres kilku miesięcy po przebyciu COVID-19 wynika m.in., że:

  • poziom nAbs jest istotnie skorelowany z poziomem specyficznych przeciwciał przeciwko podjednostce S1 białka S z domeną wiążącą receptor (IgG)
  • poziom nAbs systematycznie obniża się u ozdrowieńców, którzy mieli łagodne objawy COVID-19

W rutynowej diagnostyce laboratoryjnej w celu wykrywania przeciwciał o właściwościach neutralizujących stosuje się testy, które są powszechnie dostępne, czyli np. testy ELISA. Wyniki licznych badań naukowych wykazały zgodność testów EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 ELISA (IgG) opartych na antygenie S1 z testami neutralizacji, co czyni je precyzyjnym narzędziem diagnostycznym umożliwiającym ocenę prawdopodobnej odporności na SARS-CoV-2.

Test EUROIMMUN Anty-SARS-CoV-2 QuantiVac ELISA

Nowością w ofercie firmy EUROIMMUN jest test serologiczny umożliwiający ilościowy pomiar poziomu przeciwciał przeciwko podjednostce S1 białka S wirusa SARS-CoV-2 w klasie IgG. Test ten może być z powodzeniem wykorzystywany do oceny odporności poszczepiennej. Monitorowanie poziomu tzw. ochronnych przeciwciał może mieć istotne znaczenie m.in. w kontekście podejmowania decyzji o konieczności podania dawek przypominających szczepionki.

Znaczenie komórkowej odpowiedzi immunologicznej w COVID-19

Dotychczas udowodniono, że na skutek zakażenia wirusem SARS-CoV-2 dochodzi do silnego pobudzenia limfocytów T. Dowiedziono również, że antygenem silnie aktywującym te limfocyty jest białko S wirusa SARS-CoV-2 (antygen ten jest syntezowany na powierzchni komórek gospodarza w efekcie podania pierwszej dostępnej szczepionki mRNA przeciw COVID-19).

Na podstawie opublikowanych prac na temat odpowiedzi immunologicznej na zakażenie wirusem SARS-CoV(-1) przypuszcza się, że w przypadku SARS-CoV-2 badania w kierunku komórkowej odpowiedzi immunologicznej będą uzupełniającym narzędziem umożliwiającym ocenę długotrwałej odporności poszczepiennej.

Specyficzne przeciwciała, które powstały na skutek zakażenia wirusem SARS-CoV(-1), były wykrywalne po trzech latach od zakażenia u około 50% ozdrowieńców, ale w badaniach oceniających odporność humoralną po sześciu latach od przebycia SARS nie wykazano obecności przeciwciał anty-SARS-CoV(-1). W badaniach opublikowanych w lipcu 2020 udowodniono natomiast, że limfocyty T pamięci, reaktywne wobec antygenów SARS-CoV(-1), są wciąż obecne u ozdrowieńców, czyli po 17 latach od zakończenia epidemii SARS!

Ocena reaktywności limfocytów T po zakażeniu wirusem SARS-CoV-2 lub podaniu szczepionki przeciw COVID-19 jest obiecującym kierunkiem badań naukowych. Niezbędne jest wyjaśnienie, jaką dokładnie rolę pełnią te komórki w ochronie przed reinfekcją wirusem SARS-CoV-2.

W warunkach laboratoryjnych odpowiedź immunologiczną zależną od limfocytów T można oceniać m.in. za pomocą testu Quan-T-Cell SARS-CoV-2 (IGRA, Interferon-Gamma Release Assay), który polega na pobudzaniu tych komórek, a następnie pomiarze uwalnianego ex vivo IFN-γ.

Piśmiennictwo

  1. Hellerstein M., What are the roles of antibodies versus a durable, high quality T-cell response in protective immunity against SARS-CoV-2?, Vaccine X 2020, Dec 11; 6: 100076; DOI: 10.1016/j.jvacx.2020.100076.
  2. Le Bert N. i wsp., SARS-CoV-2-specific T cell immunity in cases of COVID-19 and SARS, and uninfected controls, Nature 2020; 584: 457–462; https://doi.org/10.1038/s41586-020-2550-z.
  3. Seow J. i wsp., Longitudinal observation and decline of neutralizing antibody responses in the three months following SARS-CoV-2 infection in humans, Nat Microbiol 2020; 5:1598–1607; https://doi.org/10.1038/s41564-020-00813-8.
  4. Varnaitė R. i wsp., Expansion of SARS-CoV-2–Specific Antibody-Secreting Cells and Generation of Neutralizing Antibodies in Hospitalized COVID-19 Patients, J Immunol 2020, Sept 2, ji2000717; DOI: https://doi.org/10.4049/jimmunol.2000717.
Barbara Pawłowska

Barbara Pawłowska

Zastępca Kierownika Działu Informacji Naukowej, Kierownik ds. Szkoleń On-line

71 75 66 045

b.pawlowska@euroimmun.pl

Masz pytanie dotyczące tego tematu? 





    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

    Katalog produktów