Denga, nazywana również gorączką krwotoczną, to infekcja wirusowa wywoływana przez wirus dengi (DENV), przenoszony na ludzi poprzez ukąszenia zakażonych komarów. Wyróżnia się 4 serotypy DENV. W ostatnich dziesięcioleciach, wraz z geograficznym rozprzestrzenianiem się zakażonych komarów, częstość występowania tej choroby na świecie zwiększyła się ponad 30-krotnie. Według szacunków WHO (ang. World Health Organization) nawet połowa populacji świata jest obecnie zagrożona dengą, a rocznie pojawia się od 100 do 400 milionów nowych zakażeń. Dengę uważa się za jedną z najczęstszych i najszybciej rozprzestrzeniających się infekcji wirusowych u ludzi.

Denga występuje zazwyczaj w klimacie tropikalnym i podzwrotnikowym, jednak geograficzna ekspansja wirusa spowodowała zwiększenie skali epidemii i choroba ta dotyka również podróżujących z regionów endemicznych. Mimo iż wiele zakażeń DENV przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo, wirus ten może powodować ciężką postać choroby, która w niektórych przypadkach prowadzi do śmierci pacjentów. Rocznie odnotowuje się aż 2 miliony ciężkich przypadków zachorowań i ponad 20 tysięcy zgonów.

Transmisja wirusa i objawy infekcji

Zakażenie człowieka następuje wskutek ukąszenia przez komary z rodzaju Aedes, które przenoszą wirusa. Zostaje on wprowadzony do naskórka i skóry właściwej, a część przedostaje się bezpośrednio do krwi. W skórze dochodzi do zakażenia makrofagów, komórek dendrytycznych i komórek Langerhansa, które migrują z początkowego miejsca zakażenia do węzłów chłonnych. W rezultacie liczba zakażonych komórek wzrasta, a infekcja rozprzestrzenia się po całym organizmie. Od zakażenia do wystąpienia objawów choroby upływa zwykle od 3 do 14 dni.

Infekcja początkowo manifestuje się objawami grypopodobnymi. Często występuje gorączka oraz bóle mięśni i stawów, a czasami może pojawić się zauważalnie niższe tętno i metaliczny posmak w ustach. U części pacjentów zakażenie prowadzi do gorączki krwotocznej. Jej objawy obejmują: wybroczyny, silny ból brzucha, wymioty, krwawienie z dziąseł lub nosa, odczuwanie silnego pragnienia i zmęczenia, ogólne osłabienie oraz krew w wymiocinach lub kale. Śmiertelność w przypadku gorączki krwotocznej dengi wynosi ok. 12%.

Wzrost liczby przypadków

Globalna liczba zachorowań na dengę znacząco wzrosła w ciągu ostatnich dwóch dekad, co stanowi ogromne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Światowa Organizacja Zdrowia informuje o wzroście liczby przypadków dengi od początku 2023 r. oraz występowaniu jednocześnie wielu epidemii, rozprzestrzeniających się w regionach dotychczas niedotkniętych przez tę chorobę. Najwięcej zachorowań odnotowuje się w Afryce, Ameryce Południowej, Azji Południowo-Wschodniej oraz regionie śródziemnomorskim. Globalizacja, handel, urbanizacja, podróże, zmiany demograficzne oraz ocieplenie klimatu są związane z rozprzestrzenianiem się głównych wektorów zakażenia – komarów Aedes aegypti i Aedes albopictus.

W styczniu 2024 r. na całym świecie zgłoszono ponad pół miliona nowych przypadków dengi oraz ponad 100 zgonów związanych z tą chorobą. Większość zachorowań odnotowano w Ameryce Środkowej i Południowej, gdzie w pierwszych 4 tygodniach 2024 r. zarejestrowano 550 277 chorych, co oznacza wzrost o 189% w porównaniu z tym samym okresem w 2023 r.

Denga nie jest endemiczna w Europie, a zgłaszane przypadki są zazwyczaj związane z podróżami. Od 2010 r. odnotowano zakażenia głównie w Chorwacji, Francji, Portugalii, Niemczech, Hiszpanii i we Włoszech. Zdecydowana większość została sprowadzona z innych regionów. Niemniej jednak należy zauważyć, że u części zakażonych osób, ze względu na bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg, choroba może nigdy nie być zdiagnozowana, co wpływa na znaczne niedoszacowanie danych.

Diagnostyka dengi

Diagnostyka zakażenia wirusem dengi może być przeprowadzona przy wykorzystaniu metod molekularnych, mikrobiologicznych i serologicznych.

Badanie RT-PCR pozwala na wykrycie RNA wirusa jedynie podczas fazy wiremii, a więc w ciągu pierwszych 2–7 dni choroby. Antygen NS1 DENV można wykryć we krwi pacjentów w momencie wystąpienia objawów klinicznych. Dotyczy to zarówno zakażeń pierwotnych, jak i reinfekcji. Detekcja antygenu NS1 jest coraz częściej stosowana w diagnostyce infekcji DENV równolegle z oznaczaniem swoistych dla patogenu przeciwciał.

Przeciwciała przeciwko wirusowi dengi można wykryć niedługo po pojawieniu się symptomów choroby, stosując testy immunofluorescencji pośredniej i testy ELISA. Już od 2.­–4. dnia choroby można oznaczać przeciwciała klasy IgM, ale ich stężenie jest najwyższe po ok. 2 tygodniach od wystąpienia pierwszych objawów. Wkrótce po przeciwciałach klasy IgM pojawiają się przeciwciała klasy IgG, a pozytywny wynik ich badania na początku choroby uznaje się za wskaźnik reinfekcji. Ponadto u większości pacjentów dochodzi również do produkcji przeciwciał klasy IgA. Serokonwersja lub 4-krotne zwiększenie miana swoistych przeciwciał w odstępie kilku tygodni stanowi potwierdzenie zakażenia.

Diagnostyka dengi – oferta EUROIMMUN

Firma EUROIMMUN w swojej ofercie posiada testy służące do diagnostyki infekcji DENV:

• Wirus Dengi NS1 ELISA (EQ 266a-9601-1) – do oznaczania antygenu NS1 wirusa dengi w surowicy lub plazmie;
• Wirus Dengi typy 1–4 ELISA (IgG lub IgM) (EI 266a-9601-1) – do oznaczania przeciwciał przeciw wirusowi dengi;
• Wirus Dengi NS1 typy 1–4 ELISA (IgG lub IgM) (EI 266a-9601-2 G) – do oznaczania przeciwciał przeciwko antygenowi NS1 wirusa dengi;
• Mozaika Wirus Dengi typy 1–4 IIFT (IgG lub IgM) (FI 266a) – do oznaczania przeciwciał przeciw wirusowi dengi (4 biochipy na pole);
• Mozaika Flaviwirusy 2 IIFT (FI 2661-1005-2) – do oznaczania przeciwciał przeciwko wirusom: DENV (1–4), TBE virus, West Nile virus, Japanese encephalitis virus, yellow fever virus.

Piśmiennictwo

1. Guzman M.G. et al., Dengue infection, Nature Reviews Disease Primers 2016; 1(16055): 1–25
2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue [dostęp: 18.03.2024]
3. https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/countriesterritories-reporting-dengue-cases-february-2023-and-january-2024 [dostęp: 18.03.2024]
4. https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON498 [dostęp: 20.03.2024]
5. Ebi K.L. et al., Dengue in a changing climate, Environmental Research 2016; 151: 115–123