Czego szukasz?

Filtrowanie

Diagnostyka autoimmunologicznych chorób skóry

09 września, 2024
Patryk Matuszek
Dermatitis-herpetiformis

Autoimmunizacyjne choroby pęcherzowe skóry (ang. autoimmune skin blistering diseases, AIBD) to heterogenna grupa rzadkich dermatoz pęcherzowych skóry i/lub błon śluzowych. U podłoża AIBD leżą zaburzenia układu immunologicznego, które prowadzą do wytwarzania autoprzeciwciał niszczących struktury desmosomalne i hemidesmosomy w skórze.

Podział AIBD

Obecnie dermatozy o podłożu autoimmunizacyjnym dzieli się na 3 podstawowe grupy:

I. Schorzenia pęcherzowe skóry z autoimmunizacji wobec białek strukturalnych

  • pęcherzyce (Pemphigus)
  • choroby typu Pemphigoid

II. Schorzenia pęcherzowe skóry z autoimmunizacji wobec enzymów

  • opryszczkowate zapalenie skóry (Dermatitis herpetiformis, DH)

III. Dermatozy inne niż w I i II oraz współistnienie dermatoz I i II

W przebiegu AIBD dochodzi do procesu autoimmunizacyjnego przeciwko cząsteczkom adhezyjnym naskórkowych keratynocytów lub błony podstawnej. Mediatorem są przeciwciała klasy IgG (niekiedy IgA lub IgE). Wiązanie przeciwciał do ich docelowych antygenów skutkuje utratą adhezji śródnaskórkowej (akantolizą) i podnaskórkowej (w obrębie błony podstawnej, włączając blaszkę gęstą i blaszkę jasną).

Za adhezję śródnaskórkową odpowiedzialne są wewnątrzkomórkowe desmosomy i białka umożliwiające połączenia międzykomórkowe sąsiadujących keratynocytów. Do najważniejszych białek desmosomów należą: desmogleina 1, desmogleina 3, desmokoliny.

Za adhezję podnaskórkową odpowiadają białka hemidesmosomów, błony podstawnej i białka transbłonowe. Hemidesmosomy zawierają plektyny oraz BP230. Do białek transbłonowych zaliczamy głównie kolagen XVII/BP180 i integryny α6β4. W skład błony podstawnej wchodzą laminina 332, kolagen VII, lamina γ1 (p200) oraz integryny α1β3.

Pęcherzyce (Pemphigus)

Pęcherzyce (Pemphigus) to grupa przewlekłych autoimmunizacyjnych dermatoz pęcherzowych, potencjalnie zagrażających życiu. W ich przebiegu, na skutek procesów autoimmunizacyjnych skierowanych wobec białek desmosomalnych, dochodzi do utraty adhezji śródnaskórkowej i tworzenia miękkich pęcherzy oraz uszkodzeń skóry i błon śluzowych.

Kliniczne postaci Pemphigus to:

  • pęcherzyca zwykła (Pemphigus vulgaris, PV)
  • pęcherzyca liściasta (Pemphigus foliaceus, PF)
  • pęcherzyca paraneoplastyczna (Paraneoplastic pemphigus, PNP)
  • pęcherzyca IgA (IgA-Pemphigus)

W przebiegu Pemphigus proces autoimmunizacyjny jest skierowany przeciwko białkom powierzchniowym keratynocytów.

Choroba Antygen docelowy dla przeciwciał
Pęcherzyca zwykła (Pemphigus vulgaris, PV) desmogleina 3, desmogleina 1
Pęcherzyca liściasta (Pemphigus foliaceus, PF) desmogleina 1
Pęcherzyca paraneoplastyczna (Paraneoplastic pemphigus, PNP) plakiny; desmogleina1, 3; BP230
Pęcherzyca IgA (IgA-Pemphigus) desmogleina 1, 3; desmokolina 1, 2, 3

 

Pemphigoid

Do schorzeń typu Pemphigoid zaliczamy podnaskórkowe dermatozy pęcherzowe, w których proces autoimmunizacyjny jest skierowany wobec białek połączenia skórno-naskórkowego.

Kliniczne postaci Pemphigoid to:

  • pemfigoid pęcherzowy (Bullous pemphigoid, BM)
  • pemfigoid błon śluzowych (Mucous membrane pemphigoid, MMP)
  • pemfigoid ciężarnych (Pemphigoid gestationis, PG)
  • nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka (Epidermolysis bullosa acquisita, EBA)
  • anti-p200 pemphigoid
  • linijna IgA choroba pęcherzowa (Linear IgA bullous dermatosis, LABD)

 

Choroba Antygen docelowy dla przeciwiciał
Pemfigoid pęcherzowy (Bullous pemphigoid, BM) BP180, BP230
Pemfigoid błon śluzowych (Mucous membrane pemphigoid, MMP) BP180, laminina 332,  α6β4-integryna
Pemfigoid ciężarnych (Pemphigoid gestationis, PG) BP180, BP230
Nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka (Epidermolysis bullosa acquisita, EBA) kolagen typ VII
Anti-p200 pemphigoid p200 (laminina γ1, laminina β4)
Linijna IgA choroba pęcherzowa (Linear IgA bullous dermatosis, LABD) BP180, kolagen typu VII

 

Diagnostyka AIBD

Według aktualnych wytycznych diagnostyka AIBD powinna opierać się na połączeniu wielu technik laboratoryjnych w celu diagnostyki różnicowej i postawienia ostatecznej diagnozy. Procedura ta polega na sekwencyjnym stosowaniu: immunofluorescencji bezpośredniej, badań serologicznych (IIFT, ELISA) oraz histopatologicznych.

algorytm AIBD

Diagnostyka serologiczna AIBD – oferta EUROIMMUN

Firma EUROIMMUN oferuje szeroki wachlarz testów do diagnostyki serologicznej AIBD w oparciu o metodę IIFT oraz ELISA , które stanowią wysokospecyficzne i czułe narzędzia w diagnostyce autoimmunizacyjnych chorób pęcherzowych skóry. Oferowane testy mogą służyć jako testy przesiewowe i potwierdzenia, jak również do różnicowania jednostek chorobowych i monitorowania ich aktywności.

Immunofluorescencja pośrednia (IIFT)
Nazwa testu Numer katalogowy Substrat
Mozaika Dermatologiczna 7 FA 1501-7 przełyk (małpa), split skórny (małpa), komórki transfekowane (Dsg1, Dsg3, BP230), EUROPLUS (BP180)
Mozaika Dermatologiczna 20 FA 1501-20 przełyk (małpa), split skórny (małpa)
Przełyk (małpa) FA 1501 przełyk (małpa)
Laminina 332 FA 150b-50 komórki transfekowane (Lamn332)
Mozaika Dermal Binder 1* FA 150b-1

komórki transfekowane (Lamn332, LAMB4, kolagen typu VII)

Laminina β4 (LAMB4)* FA 150b-51 komórki transfekowane (LAMB4)

*research use only (RUO)

 

ELISA
Nazwa testu Numer katalogowy Substrat
Profil Dermatologiczny EA 1490-1G BP180, BP230, Dsg1, Dsg3, enwoplakina, kolagen typu VII
BP180-NC16A-4X EA 1502-2G Tetramer domeny NC16A BP180
BP230-CF EA 1502-1G C-końcowy fragment BP230

Desmogleina 1

EA 1495 G Zewnątrzkomórkowa domena Dsg1
Desmogleina 3 EA 1496 G Zewnątrzkomórkowa domena Dsg3
Enwoplakina EA 1491 G N-końcowy fragment enwoplakiny
Kolagen typu VII EA 1497 G Domena NC1 kolagenu typu VII

Podsumowanie

Dermatozy o podłożu autoimmunizacyjnym to wielospecjalistyczna dziedzina schorzeń będąca wyzwaniem diagnostycznym zarówno dla lekarza (przede wszystkim dermatologa, ale również laryngologa, okulisty czy ginekologa), jak i diagnosty laboratoryjnego. Stąd właściwa diagnostyka, jako punkt wyjścia i podstawa prowadzenia właściwego leczenia, powinna być maksymalnie precyzyjna. Niezbędne do postawienia rozpoznania będą zatem analiza obrazu klinicznego, badanie stwierdzające lub potwierdzające proces autoimmunizacyjny (immunofluorescencja) oraz identyfikacja docelowego antygenu.

Piśmiennictwo

  1. Dmochowski M., The classification of blistering autoimmune dermatoses according to M. Dmochowski, “Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii” 2003; 20 (3): 164.
  2. Dmochowski M., Jałowska M., Bowszyc-Dmochowska M., Issues occupying our minds: Nomenclature of autoimmune blistering diseases requires updating, pemphigus vulgaris propensity to affect areas adjacent to natural body orifices unifies seemingly diverse clinical features of this disease, “Front. Immunol.” 2022; 13: 1103375, doi: 10.3389/fimmu.2022.1103375.
  3. Otten J.V., Hashimoto T., Hertl M., Payne A.S., Sitaru C., Molecular diagnosis in autoimmune skin blistering conditions, “Current Molecular Medicine” 2014; 14 (1): 69.

Źródło zdjęcia: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dermatitis-herpetiformis2.jpg, Thomas Habif.

Matuszek

Patryk Matuszek

Ekspert ds. Szkoleń i Wystąpień Publicznych, Senior Product Manager ds. Boreliozy

503 026 072

p.matuszek@euroimmun.pl

Masz pytanie dotyczące tego tematu? 





    Katalog produktów