Krztusiec – narastający kryzys epidemiologiczny w Europie

Sezon na infekcje dróg oddechowych przypada zwykle na jesień i zimę. Wraz ze wzrostem temperatury powietrza stopniowo zmniejsza się liczba zachorowań. Aktualnie epidemiolodzy obserwują jednak niepokojący trend polegający na zwiększonej transmisji zakażeń dróg oddechowych pałeczką krztuśca, czyli Bordetella pertussis. Krztusiec, zwany dawniej kokluszem, to choroba przebiegająca z uporczywym, napadowym kaszlem, który przypomina odgłos szczekania psa. Jest ona szczególnie niebezpieczna dla niemowląt, u których jej przebieg może być dramatyczny i prowadzić nawet do zgonu.

Źródłem zakażenia B. pertussis są chorzy, zarówno dzieci z wyraźnymi objawami infekcji, jak i młodzież oraz osoby dorosłe, u których objawy mogą być łagodne lub nietypowe. Najwyższe ryzyko transmisji zakażenia występuje w pierwszych 2 tygodniach trwania objawów i utrzymuje się przez 3–4 tygodnie. Dzięki właściwej antybiotykoterapii możliwe jest skrócenie okresu zakaźności do 5 dni. Krztusiec jest wyjątkowo zakaźny, a ryzyko zakażenia u osób nieszczepionych (lub szczepionych wiele lat temu) po kontakcie z pałeczką krztuśca wynosi ponad 80%. Do transmisji zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową podczas kaszlu i kichania osoby zakażonej.

Zapoznaj się z ofertą testów serologicznych w kierunku krztuśca

Alarmujące statystyki związane z krztuścem

Krztusiec był w przeszłości powszechną chorobą zakaźną, ale dzięki wprowadzeniu obowiązkowych szczepień dzieci przeciwko B. pertussis w krajach europejskich, w tym w Polsce już w 1960 r., udało się niemal całkowicie go wyeliminować. Niestety, z uwagi na spadek odsetka szczepionych dzieci i brak przyjmowania dawek przypominających przez młodzież i dorosłych, w ostatnich latach choroba ta zaczęła powracać, o czym informowaliśmy już w 2017 r. Jednak tak dynamiczny wzrost liczby przypadków, jaki obserwujemy obecnie, jest wybitnie alarmujący i stanowi poważny powód do niepokoju, wskazując na pilną potrzebę skutecznych działań zapobiegawczych. Trudna sytuacja związana z krztuścem wystąpiła początkowo w Czechach, gdzie doszło nawet do pierwszych zgonów wśród zakażonych, a jedną z ofiar było kilkumiesięczne niemowlę. Liczba wykrytych tam przypadków od początku tego roku wynosi 17 755 (dane z 4 czerwca 2024). Jednakże lista krajów borykających się obecnie z problemem wzrostu zachorowań na krztusiec jest znacznie dłuższa i obejmuje m.in. Wielką Brytanię, Danię, Belgię, Hiszpanię oraz Chorwację. Eksperci donoszą, że największy odsetek zakażeń dotyczy młodzieży szkolnej i młodych dorosłych, co staje się szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę zbliżający się okres wakacyjny, charakteryzujący się zwiększoną mobilnością ludzi. Warto zauważyć, że takie kraje jak Chorwacja są popularnymi kierunkami wyjazdów wakacyjnych wśród Polaków.

Jak wygląda sytuacja w Polsce

Aktualne meldunki epidemiologiczne dotyczące Polski również są niepokojące: od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny zgłoszono 5423 przypadki krztuśca, podczas gdy w analogicznym okresie roku 2023 było ich 429! Zdaniem ekspertów dane te są jednak niedoszacowane, gdyż objawy krztuśca łatwo pomylić z innymi chorobami, a liczba wykonywanych badań laboratoryjnych jest wciąż niewystarczająca.

Diagnostyka krztuśca – dostępne testy

Testy serologiczne są rekomendowane w przypadku podejrzenia infekcji B. pertussis u dzieci w wieku ≥2 lat, młodzieży i dorosłych z kaszlem trwającym ≥2–3 tygodni. Zgodnie z obowiązującym algorytmem diagnostycznym pierwszym badaniem laboratoryjnym powinno być badanie w kierunku przeciwciał klasy IgG przeciwko toksynie krztuścowej (PT, ang. pertussis toxin) z wykorzystaniem metody immunoenzymatycznej ELISA. W przypadku wątpliwych wyników badań w kierunku przeciwciał anty-PT IgG zaleca się wykonanie oznaczenia przeciwciał anty-PT w klasie IgA. W niektórych sytuacjach wskazane jest również stosowanie dodatkowych testów, np. opartych na wykrywaniu przeciwciał przeciwko hemaglutyninie włókienkowej, czyli anty-FHA.

Firma EUROIMMUN oferuje szeroki wachlarz testów do diagnostyki serologicznej zakażeń pałeczką krztuśca: