Diagnostyka pemphigoidu błon śluzowych (MMP, ang. mucous membrane pemphigoid) jest skomplikowana i czasochłonna. Szczególnie istotne jest wykrywanie przeciwciał skierowanych przeciwko lamininie 332, ponieważ często ich obecność może wiązać się ze współwystępowaniem nowotworów. W związku z tym wiarygodna detekcja tych immunoglobulin jest niezwykle ważna u pacjentów z MMP.

Pemphigoid błon śluzowych – wyższe ryzyko nowotworzenia

Pemphigoid błon śluzowych zalicza się do grupy chorób pęcherzowych skóry. MMP jest autoimmunizacyjnym, chronicznym i postępującym schorzeniem prowadzącym do znaczącego obniżenia jakości życia dotkniętych nim pacjentów. U chorych dochodzi do produkcji immunoglobulin skierowanych przeciwko białkom strukturalnym połączeń skórno-naskórkowych. Nagromadzenie przeciwciał prowadzi do rozluźnienia wspomnianych połączeń (utrata adhezji podnaskórkowej). Manifestuje się to bliznowaceniem błon śluzowych w obrębie jamy ustnej, nosa, krtani, przełyku, a nawet oczu. U części pacjentów pemphigoid błon śluzowych ma charakter paranowotworowy.

Przeciwciała przeciwko lamininie 332 – ważny marker determinujący postępowanie z pacjentem

Diagnostyka MMP opiera się na analizie objawów, obrazu histologicznego i wyników badań immunologicznych. Samo postawienie rozpoznania nie wystarcza, ważne jest także rozróżnienie pacjentów o wysokim i niskim ryzyku wystąpienia nowotworów. Jest to możliwie dzięki detekcji przeciwciał skierowanych przeciwko lamininie 332. Występują one tylko u około 25% chorych, jednak ich detekcja pełni nieocenioną rolę w ukierunkowywaniu postępowania lekarskiego. U 30% pacjentów, u których obecne są przeciwciała przeciwko lamininie 332, występują nowotworowe guzy lite. Z tego powodu, w przypadku uzyskania wyniku pozytywnego dla tych immunoglobulin, zaleca się wykonanie dalszej diagnostyki w kierunku występowania nowotworów.

Test monospecyficzny – prostsza i szybsza diagnostyka

Do tej pory identyfikacja przeciwciał przeciwko lamininie 332 nie należała do łatwych. Wykorzystywano do tego ocenę preparatów z tzw. splitu skórnego. Są to fragmenty skóry, które w wyniku inkubacji w 1 M NaCl ulegają rozwarstwieniu. Na splicie skórnym przeciwciała przeciwko lamininie 332 wykazują liniową fluorescencję warstwy dermalnej. Świecenie tego obszaru nie wskazuje jednak jednoznacznie, że wykryte immunoglobuliny są skierowane przeciwko lamininie 332, gdyż w warstwie tej znajduje się wiele innych antygenów. Pewną identyfikację wykrytych na splicie skórnym przeciwciał umożliwia wykonanie testu potwierdzenia. Można tego dokonać za pomocą immunoprecypitacji wyznakowanych radioaktywnie ludzkich keratynocytów, czy poprzez immunoblotting z macierzą zewnątrzkomórkową pochodzącą z hodowli tych komórek. Procedury te wykonuje się jednak jedynie w specjalistycznych laboratoriach.

W ofercie firmy EUROIMMUN pojawił się nowy monospecyficzny test służący do detekcji przeciwciał przeciwko-lamininie 332 metodą immunofluorescencji pośredniej – anty-laminina 332 (anty-LAM332) IIFT. Opiera się on na zastosowaniu komórek transfekowanych (jest to test typu cell-based assay – CBA), co zapewnia prostą preparatykę, a także łatwą i pewną ocenę wyniku. Test anty-laminina 332 IIFT charakteryzuje się wysokim stopniem standaryzacji, a także – co najważniejsze, wysoką czułością i swoistością. Wykonanie badania w kierunku obecności przeciwciał przeciwko lamininie 322 nie wymaga wysokospecjalistycznego wyposażenia. Wystarczą do tego podstawowe narzędzia pracy diagnosty oraz mikroskop fluorescencyjny.

Proces postawienia rozpoznania u pacjentów z MMP zazwyczaj jest bardzo długi. Detekcja przeciwciał przeciwko lamininie 332 może nie tylko przyspieszyć ustalenie właściwej diagnozy, ale także służyć do oceny ryzyka nowotworzenia.

Piśmiennictwo

1. Goletz C., Probst L., Komorowski i wsp., A sensitive and specific assay for the serological diagnosis of antilaminin 332 mucous membrane pemphigoid, Br J Dermatol. 2019 Jan; 180 (1): 149–156.
2. Kamaguchi H., Iwata I., Ujiie i wsp., Direct Imunofluorescence Using Non-Lesional Buccal Mucosa in Mucous Membrane Pemphigoid, Front Med (Lausanne) 2018; 5: 20.
3. Schmidt E., Zillikens D., Pemphigoid diseases, Lancet 2013; 381: 320–332.