Rak piersi jest drugim po raku płuc najczęściej diagnozowanym nowotworem na świecie. W Polsce jest rozpoznawany głównie u kobiet w wieku 50–60 lat, jednakże z każdym rokiem rośnie liczba przypadków diagnozowanych u młodszych kobiet. W ciągu ostatnich 30 lat zachorowalność na raka piersi u kobiet w wieku 20–49 lat wzrosła prawie 2-krotnie!

Przewiduje się, że co 12 kobieta w Polsce zachoruje na raka piersi!

Obecnie blisko 25% rozpoznań onkologicznych stawianych wśród kobiet to rak piersi. Co roku na świecie diagnozuje się około 1,7 mln nowych zachorowań, a umiera ponad pół miliona kobiet. Statystyki w Polsce są równie przerażające. Rokrocznie notuje się ponad 16,5 tys. nowych zachorowań, a walkę z chorobą przegrywa 5000 Polek. Przewiduje się, że w ciągu najbliższych 10 lat liczba kobiet, które zachorują na nowotwór piersi, wzrośnie i przekroczy 20 tys. rocznie.

Z jednej strony, rak piersi jest jednym z najlepiej poznanych nowotworów. Coraz lepiej rozumiemy wpływ czynników dziedzicznych oraz mutacji nabytych przez komórki nowotworowe na przebieg choroby i wybór odpowiedniego leczenia. Znacząca jest również rola badań przesiewowych, wciąż poszerzająca się wiedza na temat profilaktyki oraz rosnąca liczba możliwości diagnostycznych i terapeutycznych. Z drugiej jednak strony, etiologia zachorowania na raka piersi jest złożona i mimo że udało się zidentyfikować wiele czynników ryzyka, to u większości chorych przyczyny choroby nie udaje się ustalić. Rak piersi zazwyczaj rozwija się bezobjawowo i bezboleśnie. Choroba rozpoznawana jest często w zaawansowanym stadium, co dotyczy nie tylko krajów o relatywnie niskim poziomie świadomości zdrowotnej, ale również Polski. Można zaobserwować, że jakość profilaktyki, diagnostyki i leczenia (czynników determinujących wskaźniki przeżyć chorych na raka piersi) jest jedną z miar, których można użyć do porównań systemów ochrony zdrowia. W krajach o wysokiej jakości opieki zdrowotnej rak piersi jest głównie chorobą przewlekłą, w krajach o niskiej jakości – głównie śmiertelną. Polki mają nadal istotnie niższe szanse na przeżycie pierwszych 5 lat po zdiagnozowaniu raka piersi niż większość Europejek.

Najważniejsza jest profilaktyka!

Rak piersi wykryty i leczony w pierwszych stadiach zaawansowania zwykle jest całkowicie wyleczalny, dlatego też tak istotną rolę w walce z chorobą odgrywa profilaktyka. Skuteczny program profilaktyki raka piersi mógłby pozwolić uratować nawet 2500 kobiet rocznie. Wysoka umieralność związana z nowotworem piersi wynika głównie ze zbyt późnego rozpoznania. Zakres profilaktycznych badań przesiewowych w raku piersi jest dość szeroki. Podstawą profilaktyki jest regularne wykonywanie samobadania piersi. Najlepiej przeprowadzać je systematycznie, raz w miesiącu, tuż po rozpoczęciu cyklu menstruacyjnego. Bardzo istotne jest również wykonanie badania palpacyjnego piersi przez ginekologa. Jeśli lekarz zaobserwuje coś niepokojącego, skieruje pacjentkę na badanie ultrasonograficzne (USG) lub mammografię. W Polsce coraz popularniejsze są badania przesiewowe, jednak nadal obejmują one jedynie część Polek. Realizowany od kilkunastu lat Program Profilaktyki Raka Piersi (tzw. skrining mammograficzny) przeznaczony jest dla kobiet w wieku 50–69 lat.

U kobiet posiadających mutację BRCA1 ryzyko zachorowania na raka piersi sięga 80%!

W kontekście profilaktyki raka piersi należy zwrócić szczególną uwagę na identyfikowanie dziedzicznej postaci nowotworu piersi z zastosowaniem testów genetycznych. Rak piersi charakteryzuje się dziedziczną predyspozycją do zachorowania, a zespół najwyższej predyspozycji najczęściej wiąże się z występowaniem mutacji w genach BRCA1 i BRCA2. U kobiet posiadających mutację w tych genach ryzyko zachorowania na raka piersi sięga 80%! Zachorowania takie odnotowywane są często w młodym wieku (średnia zachorowania: 41 lat) oraz dotyczą stosunkowo często obu piersi. Ze względu na fakt, że rak piersi zazwyczaj przez długi czas rozwija się bezobjawowo, wiedza o czynnikach ryzyka zwiększających prawdopodobieństwo zachorowania jest niezwykle istotna.

Pamiętajmy, że rak piersi należy do nowotworów, w których czas wykrycia decyduje o szansie na przeżycie! Dziś dostępne są nowoczesne narzędzia i metody diagnostyczne – nie bójmy się z nich korzystać.

Piśmiennictwo

1. Smaga A., Mikułowska M., Komorowska A., Falkiewicz B., Rak piersi w Polsce – leczenie to inwestycja, Raport pod patronatem naukowym Polskiego Towarzystwa do Badań nad Rakiem Piersi, Warszawa 2014.
2. Wojciechowska U., Didkowska J., Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce, Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, http:// onkologia.org.pl.
3. Didkowska J., Wojciechowska U., Zatoński W., Prognozy zachorowalności i umieralności na nowotwory złośliwe w Polsce do 2025 roku, Publikacja Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, Warszawa 2009.
4. Kozierkiewicz A. et al., Biała Księga. Zwalczanie raka jelita grubego i raka piersi w Polsce na tle wybranych krajów europejskich, Ośrodek Analiz Uniwersyteckich Sp. z o.o., Warszawa-Kraków 2011.
5. Ferlay J. et al., GLOBOCAN 2012 v1.0, Cancer Incidence and Mortality Worldwide: IARC CancerBase No. 11, Francja, www.globocan.iarc.fr/fact_sheets_cancer.aspx.