Dnia 23 lutego 2022 roku Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) opublikowało aktualizację zaleceń postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2. Opracowanie zaktualizowanej wersji rekomendacji było możliwe dzięki stale rosnącej wiedzy na temat nowych wariantów wirusa, wynikom badań klinicznych prowadzonych przez niezależne grupy badawcze oraz zdobytemu doświadczeniu w diagnostyce i leczeniu COVID-19. Oprócz zmian wprowadzonych do rozdziału poświęconego diagnostyce laboratoryjnej, uaktualniono również metody leczenia przeciwwirusowego, informacje dotyczące szczepień oraz profilaktyki przedekspozycyjnej. W niniejszym wpisie zostaną omówione zmiany dotyczące diagnostyki laboratoryjnej w zakażeniach SARS-CoV-2.

Diagnostyka laboratoryjna

Standardem potwierdzającym rozpoznanie aktywnego zakażenia SARS-CoV-2 jest wykrycie materiału genetycznego lub antygenu wirusa w próbce pobranej od pacjenta. Niezwykle przydatne są także badania serologiczne, które pozwalają na monitorowanie np. odpowiedzi poszczepiennej. Omawianą sekcję podzielono w dokumencie na 3 podrozdziały:

Testy molekularne (RT-PCR)

Testy molekularne (RT-PCR, ang. reverse transcription PCR), wykrywające różne regiony genomu wirusa, nadal pozostają złotym standardem diagnostycznym. W przypadku niektórych wariantów wirusa SARS-CoV-2 zaobserwowano jednak zmniejszenie czułości wykrywania pewnych genów wirusowych, stąd szczególnie istotne jest, aby test molekularny wykrywał co najmniej dwa regiony genomu wirusa. Ponadto testy te nie mogą być stosowane do oceny zakaźności, ponieważ fragmenty materiału genetycznego SARS-CoV-2 mogą być wykrywalne długotrwale (>3 miesięcy, a w przypadku osób z niedoborem odporności nawet do 9 miesięcy) i nie wiąże się to z replikacją wirusa.

Testy antygenowe

Zaletą testów antygenowych jest możliwość ich przeprowadzenia samodzielnie w warunkach domowych i bardzo szybkie otrzymanie wyniku. Oprócz tego są one szeroko stosowane również w warunkach medycznych, między innymi ze względu na prostszą procedurę wykonania niż testy molekularne. „Pozwalają na wykrycie zakażeń objawowych do 7 dni od początku objawów chorobowych, a utrzymywanie się dodatniego wyniku może świadczyć o zakaźności, choć wynik negatywny jej nie wyklucza”. Czułość diagnostyczna testów antygenowych powinna wynosić ≥90%, a swoistość ≥97%. Czułość jest zatem niższa niż badań molekularnych i zależy od wariantu wirusa SARS-CoV-2. Jak czytamy w rekomendacjach, „w identyfikacji wariantu Omicron [czułość] jest niższa w porównaniu z innymi wariantami, włączając wariant Alfa i Delta. Możliwy spadek czułości testów antygenowych sięga 37%”.

Testy serologiczne

Nowe zalecenia uwzględniają wykonywanie badań serologicznych w celu określenia zarówno odpowiedzi humoralnej, jak i komórkowej.

Testy IGRA nie mają zastosowania klinicznego, ale mogą być wykorzystywane w przypadku szczególnych grup pacjentów, np. z obniżoną odpornością.

Należy również pamiętać, że przebyte zakażenie SARS-CoV-2 od odpowiedzi poszczepiennej można rozróżnić, wykorzystując testy różnicujące przeciwciała przeciw białku S i białku N (gdzie obecność przeciwciał anty-N świadczy o kontakcie z patogenem w przeszłości), a badania przeciwciał mogą mieć zastosowanie do określenia odpowiedzi na szczepienie, a nie aktywności zakażenia.

Piśmiennictwo

Flisiak R., Horban A., Jaroszewicz J., Kozielewicz D., Piekarska A., Simon K., Medyczny U. (2022). Zalecenia postępowania w zakażeniach SARS-CoV-2 Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Pol Arch Intern Med, 130, 352–357.