Nowy szczep koronawirusa SARS-CoV-2 został zidentyfikowany 7 stycznia 2020 r. W grudniu ubiegłego roku Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) poinformowała, iż w Chinach, w mieście Wuhan, doszło do nagromadzenia przypadków chorych na zapalenie płuc o niejasnej etiologii. Wkrótce potem jako źródło infekcji został zidentyfikowany duży targ w tym mieście, na którym sprzedawane były m.in. świeże owoce morza, mięso i zwierzęta hodowlane.
Ze względu na szybkie rozprzestrzenianie się infekcji, zarówno w Chinach, jak i w innych krajach, pod koniec stycznia WHO ogłosiło stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym. W lutym 2020 r. choroba wywołana przez nowy szczep SARS-CoV-2 została nazwana przez WHO „COVID-19” (Coronavirus disease 2019).
Rosnąca skala pandemii
Dane epidemiologiczne dotyczące zakażeń koronawirusem są tak niepokojące, że 11 marca WHO ogłosiło stan pandemii. Według danych WHO z 11 marca odnotowano już 118 332 potwierdzone przypadki na świecie, z czego aż 4292 zakończyły się śmiercią chorego. W samej Polsce 12 marca odnotowano już 49 potwierdzonych przypadków, w tym także jeden zakończony zgonem. Śmiertelność COVID-19 wzrasta i dotyczy obecnie około 3,5% chorych. W grupie podwyższonego ryzyka najcięższego przebiegu choroby są osoby w podeszłym wieku oraz pacjenci z zaburzeniami odporności lub poddawani leczeniu immunosupresyjnemu. W przypadku pozostałych osób choroba COVID-19 przebiega zwykle z objawami grypopodobnymi (gorączka powyżej 38°C, kaszel oraz duszność). Do transmisji zakażenia dochodzi drogą kropelkową.
Każda osoba manifestująca objawy ostrej infekcji dróg oddechowych, u której podejrzewa się zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2, powinna być hospitalizowana w oddziale zakaźnym (obserwacyjno-zakaźnym) z zapewnieniem osobnej sali z pełnym węzłem sanitarnym oraz dedykowanym personelem lub izolacji oddechowej i ścisłego reżimu sanitarnego.
W przypadku infekcji nowym koronawirusem istotnym problemem jest długi okres wylęgania wirusa. Zwiększa to ryzyko transmisji choroby COVID-19 – w szczególności od osoby zakażonej, u której jeszcze nie wystąpiły objawy, a więc nie jest ona świadoma infekcji. Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez WHO okres wylęgania wirusa SARS-CoV-2 wynosi od 2 do 14 dni, ale potwierdzono również przypadki, w których objawy infekcji wystąpiły po 24, a nawet 27 dniach od zakażenia. W związku z powyższym bardzo ważne jest badanie tzw. osób z kontaktu i przecinanie dalszych dróg szerzenia się zakażenia.
Zapobieganie i kontrola
Kontrola czynników infekcyjnych przenoszonych drogą kropelkową, takich jak koronawirusy, jest bardzo trudna. Izolacja, czyli kwarantanna osób zakażonych wirusem SARS-CoV-2, i badania przesiewowe podróżnych z obszarów epidemicznych polegające na regularnych pomiarach temperatury są niezbędne, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa. Obecnie nie ma możliwości szczepienia na COVID-19.
Do podstawowych metod zapobiegania zakażeniom przenoszonym drogą kropelkową zalicza się przede wszystkim częste i dokładne mycie rąk i stosowanie płynów dezynfekcyjnych (o zawartości min. 60% alkoholu) oraz unikanie kontaktu z chorymi. Eksperci WHO zalecają noszenie maseczek ochronnych jedynie osobom zakażonym wirusem SARS-CoV-2 lub z podejrzeniem infekcji oraz tym, którzy opiekują się chorymi.
W związku z rozprzestrzenianiem się wirusa na terenie Europy Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) przygotował schematy postępowania dla pracowników ochrony zdrowia w Polsce w przypadku podejrzenia zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2. Podczas udzielania medycznych czynności osobom zakażonym personel medyczny powinien stosować środki ochrony osobistej zabezpieczające przed bezpośrednim kontaktem z wydzielinami i wydalinami chorego. Zalicza się do nich: ubrania jednorazowe, rękawiczki jednorazowe, okulary typu gogle albo przyłbice chroniące oczy. Maseczka ochronna powinna mieć filtr FFP2 albo FFP3, N 95 i dobrze przylegać do twarzy, a w przypadku braku maseczki z filtrem powinna być chirurgiczna (nie dopuszcza się maseczek papierowych ani flizelinowych).
W Polsce za monitorowanie zakażeń nowym koronawirusem odpowiada Główny Inspektorat Sanitarny (GIS), który reagując na sytuację epidemiologiczną, wydaje aktualne komunikaty dotyczące wszelkich aspektów zakażenia.
Barbara Pawłowska
Zastępca Kierownika Działu Informacji Naukowej, Kierownik ds. Szkoleń On-line