Rola hormonów w utrzymywaniu prawidłowego funkcjonowania poszczególnych układów i narządów wewnętrznych człowieka jest nieoceniona. Diagnostyka zaburzeń endokrynologicznych często wymaga kompleksowych badań wielu parametrów jednocześnie. W ostatnim czasie portfolio produktów EUROIMMUN zostało uzupełnione o ilościowe testy ELISA, które zapewniają wsparcie diagnostyki chorób związanych z zaburzeniami gospodarki hormonalnej. Do nowych produktów należą:

Aldosteron ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro aldosteronu w ludzkiej surowicy, osoczu lub moczu

Aldosteron jest mineralokortykoidem, którego główną funkcją jest regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Działa on głównie w nerkach, zwiększając resorpcję sodu w kanalikach dystalnych i wydalanie potasu. Najczęstszym objawem hiperaldosteronizmu jest nadciśnienie tętnicze. Hiperaldosteronizm może mieć podłoże pierwotne (m.in. rak nadnerczy produkujących aldosteron) lub wtórne (np. jako jeden ze skutków chorób nerek lub serca). Hipoaldosteronizm ma z kolei najczęściej związek z niedoczynnością kory nadnerczy (choroba Addisona) i może doprowadzić do niewydolności krążenia.

Wolny Testosteron ELISA – ilościowe oznaczanie in vitro wolnego testosteronu w surowicy ludzkiej

Testosteron to hormon steroidowy należący do grupy hormonów płciowych (androgenów). We krwi jest on w większości związany z globuliną wiążącą hormony płciowe (SHBG, ang. sex hormone binding globulin) i z globuliną wiążącą kortyzol. Maksymalnie od 2 do 3% całkowitego testosteronu stanowi wolny testosteron, który uważa się za biologicznie dostępny. Oznaczenie wolnego testosteronu zaleca się, gdy interpretacja wyników oznaczenia testosteronu całkowitego jest wątpliwa lub niemożliwa z powodu wahań poziomu SHBG. Ocena poziomu testosteronu odgrywa istotną rolę w diagnozowaniu i monitorowaniu chorób związanych z nadmierną lub niską produkcją tego hormonu. U mężczyzn do obniżenia jego poziomu prowadzą hipogonadyzm i impotencja, zaś do jego wzrostu dochodzi w przypadku obecności guzów jąder. U kobiet podwyższony poziomu testosteronu może być wynikiem hirsutyzmu (występowanie nadmiernego owłosienia typu męskiego), wirylizacji (m.in. zwiększenie masy tkanki mięśniowej, zmniejszenie piersi i macicy) lub zespołu policystycznych jajników (PCOS, ang. policystic ovary syndrome).

Androstendion ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro androstendionu w ludzkiej surowicy

Androstendion jest bezpośrednim prekursorem testosteronu oraz estronu (steroidowego estrogenu o działaniu podobnym do estradiolu). Patologiczny i trwały wzrost poziomu androstendionu wiąże się hirsutyzmem i wirylizacją. Podwyższone stężenia androstendionu obserwuje się w PCOS, wrodzonym przeroście kory nadnerczy (CAH, ang. congenital adrenal hyperplasia), niekiedy w zespole Cushinga, w nowotworach jajników i jąder. W przypadku diagnozy CAH u pacjentek z PCOS oznaczenie androstendionu w surowicy jest bardziej czułe niż oznaczenie całkowitego testosteronu. Androstendion jest znacznie podwyższony (w porównaniu do osób zdrowych) u 88% pacjentek, zaś testosteron tylko u 65% pacjentek z PCOS. Przyczyną obniżenia stężenia androstendionu są m.in.: choroba Addisona; infekcje: grzybicze, wirusowe (CMV, HIV), bakteryjne (gruźlica); choroby autoimmunizacyjne, niedoczynność przysadki, podwzgórza, tarczycy.

Dehydroepiandrosteron ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro dehydroepiandrosteronu (DHEA) w ludzkiej surowicy

Prohormony dehydroepiandrosteron (DHEA) i siarczan DHEA (DHEAS) wytwarzane są w nadnerczach. W narządach docelowych przetwarzane są do androstendionu, a następnie do androgenów (testosteron i dihydrotestosteron) i/lub estrogenów. Odchylenia od prawidłowych wartości DHEA w surowicy dotyczą zarówno podwyższonych poziomów tego hormonu (w przebiegu chorób nadnerczy (np. guza lub raka nadnerczy), PCOS lub zaburzeń wydzielania ACTH), jak i obniżonych poziomów DHEA, które mogą być związane z niedoczynnością nadnerczy, w tym wskazywać na chorobę Addisona. Ponadto zbyt niski poziom DHEA może być spowodowany niedoczynnością przysadki mózgowej. Wskazaniami do badania stężenia DHEA są występowanie hirsutyzmu, trądziku, brak miesiączki lub niepłodność, spadek libido i problemy z potencją u mężczyzn.

17-OH progesteron ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro 17-OH progesteronu w ludzkiej surowicy

17α-hydroksyprogesteron (17-OH progesteron) jest hormonem steroidowym. Do wzrostu jego stężenia dochodzi na skutek przerostu nadnerczy, natomiast obniżenie jego poziomu obserwuje się w przebiegu choroby Addisona, infekcji: grzybiczych, wirusowych (CMV, HIV), bakteryjnych (gruźlica); chorób autoimmunizacyjnych, niedoczynności przysadki, podwzgórza, tarczycy. Oznaczenie 17-OH progesteronu jest rutynowo wykonywanym badaniem u noworodków z niewyraźnie wykształconymi zewnętrznymi narządami płciowymi, a u chłopców w przypadku przedwczesnego rozwoju płciowego. U kobiet badanie stężenia tego hormonu stanowi wsparcie diagnostyki przyczyn hirsutyzmu i wirylizacji.

Leptyna ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro leptyny w ludzkiej surowicy

Leptyna należy do adipokin, czyli hormonów wytwarzanych przez tkankę tłuszczową. Hamuje ona apetyt i zwiększa zużycie energii oraz prowadzi do utraty wagi w prawidłowych warunkach fizjologicznych. Moduluje gospodarkę lipidową oraz węglowodanową, wykazuje także wpływ na procesy immunologiczne. Jej stężenie we krwi koreluje z ilością tkanki tłuszczowej. Wydaje się, że u osób otyłych dochodzi do oporności na ten hormon. Leptyna ma działanie prozapalne, zaobserwowano powiązanie pomiędzy poziomami tego hormonu i insuliny u chorych na cukrzycę typu 2. Poziom leptyny obniża się w przypadku głodu i niedożywienia.

Adiponektyna ELISA – ilościowe oznaczenie in vitro adiponektyny w ludzkiej surowicy

Adiponektyna to kolejna adipokina. W chorobach metabolicznych takich, jak: cukrzyca, otyłość, zespół metaboliczny, miażdżyca, wykazuje działania ochronne i przeciwzapalne. Jej ekspresja w tkance tłuszczowej osób otyłych ulega obniżeniu, zaś samo stężenie tego hormonu jest niższe niż u osób o prawidłowej masie ciała. Wyniki badań naukowych wykazały, że u kobiet z PCOS stężenie adiponektyny jest również obniżone, co może u nich zwiększyć ryzyko sercowo-naczyniowe.

Podsumowanie

Diagnostyka zaburzeń hormonalnych wymaga przeprowadzenia kompleksowych badań laboratoryjnych w celu oznaczenia stężenia poszczególnych hormonów. Zaletą testów ELISA EUROIMMUN służących do diagnostyki zaburzeń hormonalnych jest możliwość pełnej automatyzacji procesu inkubacji.