Wartość predykcyjna stężenia przeciwciał anty-PLA2R ma zastosowanie w przypadku pacjentów z nefropatią błoniastą, którzy planowany mają przeszczep nerki. Wysokie miana przeciwciał przed przeszczepem wskazują na wysokie ryzyko nawrotu pierwotnej nefropatii błoniastej. Po przeszczepie regularne oznaczanie poziomu przeciwciał umożliwia ocenę i przewidywanie nawrotów choroby, dlatego zaleca się monitorowanie poziomu przeciwciał co 1–3 miesięcy w ciągu pierwszych 6–12 miesięcy po przeszczepie.

Przeciwciała anty-PLA2R biomarkerem pierwotnej nefropatii błoniastej… i nie tylko

Przeciwciała anty-PLA2R są uważane za bardzo wiarygodny marker diagnostyczny pierwotnego błoniastego kłębuszkowego zapalenia nerek (pMN, ang. primary membranous nephropathy) i stanowią ważne kryterium wpływające na decyzję o wykonaniu bądź pominięciu biopsji nerki w procesie diagnostycznym. Na tym jednak znaczenie przeciwciał anty-PLA2R się nie kończy. Są również cennym narzędziem w monitorowaniu aktywności choroby i skuteczności terapii oraz w ocenie możliwości nawrotu schorzenia po transplantacji nerki.

Przeciwciała anty-PLA2R markerem prognostycznym nawrotu nefropatii błoniastej po przeszczepie

Problemem glomerulopatii pierwotnych jest skłonność do nawrotów choroby po transplantacji nerki, czego klinicznym efektem jest pojawienie się białkomoczu. Obecność przeciwciał anty-PLA2R, w szczególności w wysokich mianach, stanowi istotny problem dla biorców przeszczepu. Wykazano, że nawroty pMN są spowodowane przez wiązanie autoprzeciwciał anty-PLA2R biorcy z docelowym antygenem ekspresjonowanym na podocytach w nerce dawcy. Stahl i wsp. po raz pierwszy opisali przypadek nawrotu nefropatii błoniastej u pacjenta, u którego występowały wysokie miana przeciwciał anty-PLA2R zarówno przed przeszczepem, jak i przy nawrocie choroby. Od tego czasu intensywnie badano znaczenie monitorowania przeciwciał anty-PLA2R w ocenie ryzyka nawrotu nefropatii błoniastej po przeszczepie.

Ocena anty-PLA2R przed przeszczepem nerki

Po przeszczepieniu nerki ryzyko nawrotu pMN jest wysokie i może wynosić 30–45%. Dostępne dane wskazują na korelację wysokiego miana przeciwciał anty-PLA2R z podwyższonym ryzykiem nawrotu choroby. Ryzyko to jest zwiększone u pacjentów z wysokim poziomem przeciwciał anty-PLA2R przed przeszczepem. Dlatego też ocena tych przeciwciał wydaje się być kluczowa u pacjentów przed przeszczepem nerki w celu oceny ryzyka nawrotu choroby.

Rys. 1. Ocena ryzyka nawrotu choroby u pacjentów przed przeszczepem nerki.

Ocena anty-PLA2R po przeszczepie nerki

Regularna ocena przeciwciał anty-PLA2R u pacjentów z pierwotną nefropatią błoniastą po przeszczepieniu nerki również może pomóc w predykcji możliwej wznowy choroby. Ryzyko nawrotu jest szczególnie wysokie, jeśli autoprzeciwciała anty-PLA2R utrzymują się przez okres 6 miesięcy po przeszczepieniu narządu. Kliniczny nawrót choroby poprzedzony jest zazwyczaj wzrostem poziomu przeciwciał anty-PLA2R.

Monitorowanie anty-PLA2R u biorców przeszczepu wg KDIGO

Zgodnie z wytycznymi Kidney Disease: Improving Global Outcomes (KDIGO) z 2021 roku, u pacjentów z nefropatią błoniastą związaną z przeciwciałami anty-PLA2R „wskazane jest regularne oznaczanie przeciwciał anty-PLA2R po przeszczepie nerki w ciągu pierwszych 6–12 miesięcy po przeszczepie”. Częstotliwość monitorowania może wahać się od 1 do 3 miesięcy w zależności od statusu przeciwciał przed przeszczepem. Ryzyko nawrotu można przewidzieć, zależnie od dynamiki przeciwciał anty-PLA2R. Monitorowanie przeciwciał anty-PLA2R zmieniło postępowanie z pacjentami z przeszczepami nerki. Nawrotu choroby można spodziewać się przy utrzymujących się wysokich lub wzrastających mianach przeciwciał anty-PLA2R i w takich przypadkach można rozważyć wykonanie biopsji nerki u chorych z białkomoczem na poziomie 0,3–1,0 g/d. W przypadku spadku miana przeciwciał ryzyko nawrotu jest niższe, a biopsję należy rozważyć jedynie w przypadku określonych wskazań klinicznych.

Piśmiennictwo

1. Stahl R., Hoxha E., Fechner K., PLA2R autoantibodies and recurrent membranous nephropathy after transplantation, N Engl J Med. (2010) 63: 496–8, 10.1056/NEJMc1003066.
2. Passerini P. et al., Membranous nephropathy (MN) recurrence after renal transplantation, Frontiers in Immunology 10 (2019): 1326.
3. Seitz-Polski B. et al., Predicition of membranous nephropathy recurrence after transplantation by monitoring of anti-PLA2R1 (M-type phospholipase A2 receptor) autoantibodies: a case series of 15 patients, Nephrol Dial Tranplant (2014).
4. Rovin B.H. et al., Executive summary of the KDIGO 2021 Guideline for the Management of Glomerular Diseases, Kidney international 100.4 (2021): 753–779.