Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera, obchodzony co roku 21 września, to globalna inicjatywa mająca na celu zwiększenie świadomości oraz zmniejszenie stygmatyzacji związanej z tą chorobą i innymi formami demencji. Łączy ludzi z różnych środowisk, aby ułatwiać wymianę informacji, wspierać osoby dotknięte chorobą i działać na rzecz zwiększenia nakładów finansowych na badania nad leczeniem alzheimera oraz na poprawę opieki nad osobami z demencją. Na chorobę Alzheimera (AD, ang. Alzheimer’s disease) cierpi obecnie ponad 55 milionów osób na całym świecie i liczba ta nieustannie rośnie. Pomimo postępów w medycynie schorzenie to wciąż pozostaje nieuleczalne, a jego konsekwencje dotykają nie tylko pacjentów, ale także ich rodziny i bliskich.

Czym jest alzheimer?

Choroba Alzheimera rozwija się w wyniku stopniowego niszczenia komórek mózgu, w tym utraty neuronów i degeneracji synaps, co wpływa na pogarszanie się funkcji poznawczych. Najczęstszym objawem są postępujące problemy z pamięcią, które utrudniają normalne funkcjonowanie. Proces ten wiąże się z obecnością dwóch patologicznych agregatów białkowych: beta-amyloidu (Aβ) i splątków neurofibrylarnych w postaci fosforylowanego białka tau. Co więcej, defekty w transmisji synaptycznej pojawiają się na długo przed powstaniem agregatów białkowych, co sugeruje, że również rozpuszczalne formy tych białek, które są generowane we wczesnych etapach choroby, są zaangażowane w dysfunkcję synaptyczną i neurodegenerację. Mogą one wywoływać toksyczność synaptyczną oraz rozprzestrzeniać się w sieciach neuronowych, czemu towarzyszy zmieniony fenotyp komórek glejowych w mózgu. Ponadto naczynia krwionośne w mózgu i tkanka mózgowa zostają często uszkodzone z powodu niedostatecznego dopływu krwi, tlenu lub składników odżywczych.

Choroba Alzheimera to wyzwanie dla współczesnej medycyny i opieki zdrowotnej, ale edukacja i większa świadomość społeczna pomagają lepiej radzić sobie z tym problemem. Według danych Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, w Polsce z demencją zmaga się ponad 500 tysięcy osób, z czego ponad 300 tysięcy cierpi na chorobę Alzheimera. U wielu osób choroba nie została jeszcze zdiagnozowana, co skutkuje brakiem dostępu do odpowiedniej pomocy medycznej.

7 faktów na temat choroby Alzheimera

Zapoznaj się z siedmioma faktami dotyczącymi tej choroby:

1. Najczęstsza forma demencji

Choroba Alzheimera stanowi około 60–80% przypadków demencji, która jest ogólnym terminem obejmującym różne zaburzenia powodujące utratę pamięci, spowolnienie myślenia, trudności w komunikacji i zaburzenia zachowania. Co trzy sekundy na świecie pojawia się nowy przypadek demencji, a według szacunków do 2050 roku chorych będzie aż 139 milionów.

2. Wiek jako główny czynnik ryzyka

Głównym czynnikiem ryzyka choroby Alzheimera jest wiek. Najczęściej dotyka osoby po 65. roku życia, a ryzyko wystąpienia choroby wzrasta z wiekiem. Istnieją jednak przypadki tzw. „wczesnego początku” alzheimera, które mogą pojawić się wcześniej.

3. Postępujący charakter choroby

Choroba rozwija się stopniowo i zwykle zaczyna się 20 lat lub więcej przed wystąpieniem pierwszych objawów. Na początku symptomy są łagodne, głównie dotyczą problemów z pamięcią krótkotrwałą, z czasem stają się bardziej intensywne, wpływając na zdolność wykonywania codziennych czynności, aż do całkowitej utraty samodzielności.

4. Wpływ na pamięć i inne funkcje poznawcze

Choroba Alzheimera wpływa na różne obszary mózgu, w tym te odpowiedzialne za pamięć, myślenie, mowę i pojmowanie. W zaawansowanych stadiach pacjenci mogą mieć trudności z rozpoznawaniem bliskich, wykonywaniem podstawowych czynności i komunikowaniem się.

5. Brak leku

Obecnie nie ma skutecznych leków na chorobę Alzheimera. Istnieją jednak preparaty, które mogą spowolnić jej rozwój oraz poprawić jakość życia pacjentów, szczególnie we wczesnych fazach choroby.

6. Znaczenie aktywności umysłowej

Badania wskazują, że aktywność umysłowa, fizyczna i społeczna może pomóc opóźnić objawy choroby Alzheimera lub zmniejszyć ryzyko jej rozwoju. Rozwiązywanie łamigłówek, czytanie, gry logiczne oraz utrzymywanie relacji towarzyskich mogą wspierać zdrowie mózgu.

7. Wzrost liczby przypadków

Ze względu na starzenie się populacji liczba osób z chorobą Alzheimera wzrasta na całym świecie. Przewiduje się, że w nadchodzących dekadach liczba osób cierpiących na tę chorobę znacznie się zwiększy.

 

Światowy Miesiąc Walki z Chorobą Alzheimera – dlaczego warto działać?

Światowy Miesiąc Choroby Alzheimera został zainicjowany w 2012 roku przez Alzheimer’s Disease International (ADI), w związku z popularnością Światowego Dnia Choroby Alzheimera, ustanowionego w 1994 roku. Inicjatywa została powołana, aby rozszerzyć działania na cały wrzesień, jeszcze bardziej zwiększając świadomość społeczeństwa na temat wpływu demencji na jednostki, rodziny i społeczności. Od samego początku Światowy Miesiąc Choroby Alzheimera cieszy się globalnym uznaniem, angażując setki organizacji i miliony ludzi na całym świecie. Kampania nieustannie się rozwija, podkreślając pilną potrzebę globalnych działań w celu stawienia czoła wyzwaniom związanym z chorobą Alzheimera i innymi demencjami.

Istnieje wiele sposobów, aby włączyć się w obchody Światowego Miesiąca Choroby Alzheimera i pomóc zwiększyć świadomość na temat demencji:

• Udział w wydarzeniach edukacyjnych: Weź udział lub zorganizuj wydarzenia, takie jak marsze, prelekcje czy zbiórki, które koncentrują się na zwiększaniu świadomości społeczeństwa na temat choroby Alzheimera i demencji.
• Edukacja siebie i innych: Poznaj objawy i wyzwania związane z demencją, a następnie podziel się tą wiedzą z rodziną, przyjaciółmi i innymi osobami z Twojego otoczenia, aby pomóc w zmniejszeniu stygmatyzacji osób ciepiących na chorobę Alzheimera.
• Wspieranie badań: Rozważ przekazanie darowizny na rzecz organizacji finansujących badania nad chorobą Alzheimera.
• Wolontariat: Poświęć swój czas, aby pomóc w organizacji wydarzeń lub wspierać opiekunów oraz osoby żyjące z demencją.
• Podziel się swoją historią: Jeśli sam chorujesz na alzheimera lub demencję, rozważ podzielenie się swoim doświadczeniem w mediach społecznościowych, aby zwiększyć świadomość i wesprzeć innych pacjentów w podobnych sytuacjach.

Dowiedz się więcej

Zapoznaj się z informacjami dostępnymi na stronach, aby dowiedzieć się więcej:

1. Alzheimer Polska – lista polskich organizacji i stowarzyszeń działających na rzecz osób z chorobą Alzheimera: https://www.alzheimer-polska.pl/organizacje/
2. Dementia Friends – program stworzony przez Alzheimer’s Society będący największą inicjatywą mającą na celu zmianę postrzegania demencji; zajmuje się promowaniem wiedzy o demencji i sposobach pomagania osobom dotkniętym chorobą: https://www.dementiafriends.org.uk/
3. Alzheimer’s Disease International – międzynarodowa federacja stowarzyszeń zajmujących się chorobą Alzheimera i demencją na całym świecie, utrzymująca oficjalne relacje ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO): https://www.alzint.org/
4. Alzheimer’s Association – stowarzyszenie zajmujące się edukacją na temat choroby Alzheimera i innych form demencji oraz aktywnie wspierające badania naukowe mające na celu zrozumienie przyczyn choroby oraz rozwój nowych metod leczenia: https://www.alz.org/
5. American Brain Foundation – fundacja promująca badania dotyczące całego spektrum chorób mózgu i inwestująca w ich rozwój: https://www.americanbrainfoundation.org/

Piśmiennictwo

1. Arendt T., Synaptic degeneration in Alzheimer’s disease, “Acta Neuropathol” 2009; 118: 167–179.
2. Alzheimer’s Association, Alzheimer’s disease facts and figures special report, “Alzheimers Dement” 2024; 20 (5).
3. https://www.gov.pl/web/wsse-bydgoszcz/swiatowy-dzien-walki-z-choroba-alzheimera [dostęp: 13.09.2024].
4. https://www.pacehospital.com/world-alzheimers-day [dostęp: 13.09.2024].