Firma EUROIMMUN posiada w swojej ofercie test T-SPOT.TB, który służy do diagnostyki latentnej postaci gruźlicy LTBI (ang. Latent Tuberculosis Infection). T-SPOT.TB jest testem typu IGRA opartym o metodę ELISPOT, pozwalającym na wizualizację i zliczenie limfocytów T aktywowanych przez specyficzne antygeny prątków Mycobacterium tuberculosis. Ze względu na bardzo wysoką czułość i specyficzność test T-SPOT.TB jest szczególnie zalecany u osób z grupy podwyższonego ryzyka. W tym filmie omawiamy, co warunkuje tak wysoką czułość i swoistość diagnostyczną testu T-SPOT.TB, oraz przedstawiamy dane z publikacji naukowych potwierdzające wysoką wiarygodność tego testu również u pacjentów zakażonych wirusem HIV. Wyjaśniamy także, w jakich sytuacjach wybrać właśnie test T-SPOT.TB do diagnostyki LTBI.
0:16 T-SPOT.TB znany na całym świecie
0:32 Charakterystyka testu T-SPOT.TB
1:14 Co wyróżnia test T-SPOT.TB?
1:33 Test T-SPOT.TB – test typu IGRA oparty o metodę ELISPOT
1:52 Jakie są różnice między metodami ELISPOT i ELISA?
3:22 Zalety testu T-SPOT.TB
3:53 Test T-SPOT.TB w badaniach naukowych
4:28 Wyniki metaanalizy obejmującej 17 publikacji naukowych
5:23 Test T-SPOT.TB u pacjentów zakażonych wirusem HIV
6:06 W jakich sytuacjach wybrać test T-SPOT.TB?
Co wyróżnia test T-SPOT.TB?
Diagnostyka latentnego zakażenia prątkami gruźlicy opierała się przez długi czas na próbie tuberkulinowej, jednak ze względu na jej ograniczenia w ostatnich latach na znaczeniu zyskały testy typu IGRA. Są one oparte na ocenie komórkowej odpowiedzi immunologicznej, czyli wytwarzania interferonu gamma przez limfocyty T, pobudzone antygenami prątków gruźlicy. Wśród testów IGRA wyróżnia się testy oparte o technikę ELISPOT oraz testy ELISA. Oba rodzaje testów służą do pomiaru stężenia interferonu gamma uwalnianego przez limfocyty T po stymulacji specyficznymi antygenami Mycobacterium tuberculosis. Cel badania jest zatem taki sam. Jakie są w takim razie różnice pomiędzy obiema metodami?
Według wielu badań naukowych testy oparte na technice ELISPOT, w tym test T-SPOT.TB, wykazują wyższą czułość niż te wykorzystujące metodę ELISA. Wpływają na to trzy główne czynniki:
Po pierwsze, w teście T-SPOT.TB interferon gamma jest wychwytywany wokół komórki wydzielającej, bez rozcieńczenia w supernatancie, a więc bez ryzyka zdegradowania przez proteazy lub wychwycenia przez receptory komórek znajdujących się w pobliżu. Testy ELISA mierzą natomiast stężenie interferonu w fazie ciekłej, czyli globalną odpowiedź limfocytów na stymulację antygenami, przez co nie można uzyskać informacji, ile komórek produkuje daną cytokinę.
Po drugie, w przeciwieństwie do testów ELISA, które pozwalają na ilościowy pomiar wytworzonego interferonu gamma przez wszystkie komórki w hodowli, w teście T-SPOT.TB materiał wyjściowy jest tak rozcieńczany, aby uzyskać podobną liczbę jednojądrzastych komórek krwi obwodowej PBMC u każdego pacjenta. Standaryzacja liczby komórek jest szczególnie istotna w przypadku badania pacjentów o obniżonej odporności.
Po trzecie, przemywanie komórek zapobiega ingerencji czynników obecnych w surowicy oraz zapewnia specyficzne wiązanie IFN-gamma uwalnianego z limfocytów T uwrażliwionych na dany antygen tylko podczas etapu inkubacji na płytce.
Podsumowując, test T-SPOT.TB jest zoptymalizowany zarówno pod kątem liczby komórek, jak i warunków hodowli. Oznacza to, że metodyka tego badania obejmuje standaryzację liczby komórek, a interferujący wpływ czynników pochodzących z krwi jest niwelowany. Czyni to T-SPOT.TB bardzo czułym i swoistym testem do diagnostyki gruźlicy latentnej. Z tego względu jest on wykorzystywany do diagnostyki LTBI, w szczególności u pacjentów z obniżoną odpornością.
Test T-SPOT.TB w badaniach naukowych
Wiele publikacji naukowych opisuje wyniki badań z wykorzystaniem testów T-SPOT.TB oraz klasycznych testów ELISA do diagnostyki gruźlicy latentnej u pacjentów z obniżoną odpornością, w tym zakażonych wirusem HIV. Poniżej zaprezentowano dane z publikacji naukowych, które potwierdzają znaczenie testu T-SPOT.TB w diagnostyce pacjentów z LTBI, szczególnie w grupie osób o podwyższonym ryzyku zachorowania:
- W metaanalizie obejmującej 17 publikacji oceniono skuteczność testów IGRA u pacjentów poddawanych terapii przy użyciu leków immunosupresyjnych. Analiza obejmowała 6 badań przy wykorzystaniu testu T-SPOT.TB i 14 z użyciem wieloprobówkowego testu ELISA – łącznie przebadano ponad 3 tysiące (a dokładnie 3197) pacjentów z chorobami autoimmunizacyjnymi. Na podstawie zebranych danych wykazano, że pacjenci poddawani terapii immunosupresyjnej rzadziej otrzymywali pozytywny wynik testów IGRA w porównaniu do osób nieotrzymujących tego typu leczenia, ale immunosupresja miała znacznie mniejszy wpływ na wyniki testu T-SPOT.TB w porównaniu do testu wykorzystującego metodę ELISA. Wyniki przeprowadzonej metaanalizy jednoznacznie wskazały, że test T-SPOT.TB wykazywał wyższą czułość w tej grupie pacjentów.
- W kolejnej pracy udowodniono, że czułość testu T-SPOT.TB pozostaje wysoka w przypadku osób zakażonych wirusem HIV, niezależnie od liczby komórek T we krwi pacjenta. Odpowiedź na stymulację antygenami swoistymi dla Mycobacterium tuberculosis może być zatem bez problemu wykryta u pacjentów ze zmniejszoną liczbą limfocytów T. W przypadku osób z liczbą limfocytów <100 komórek/µl zastosowanie innego rodzaju testu, np. TST lub ELISA, obarczone jest ryzykiem uzyskania wyników fałszywie ujemnych. Test T-SPOT.TB może być zatem użytecznym narzędziem do badań przesiewowych i powinien być stosowany w rutynowej praktyce klinicznej w tej grupie pacjentów.
W jakich sytuacjach wybrać test T-SPOT.TB?
Kiedy zatem wybrać test T-SPOT.TB? Testy oparte o metodę ELISPOT zyskują na znaczeniu szczególnie u pacjentów z obniżoną odpornością, u których występuje limfopenia. W teście tym dla każdego pacjenta standaryzuje się liczbę limfocytów poddanych analizie, tak aby wynosiła ona 250 000 komórek PBMC na jedną studzienkę reakcyjną. Wykonanie testu T-SPOT.TB jest szczególnie zalecane u osób z grupy podwyższonego ryzyka, np. po chemioterapii, przyjmujących leki immunosupresyjne, po przeszczepie narządów, zakażonych wirusem HIV, chorych na schorzenia autoimmunizacyjne, a także u dzieci czy osób starszych.