Jedną z dodatkowych metod leczenia COVID-19, nad którą trwają teraz intensywne badania naukowe w wielu ośrodkach na świecie, jest przetaczanie chorym osocza pobranego od tzw. ozdrowieńców, czyli osób, które zwalczyły infekcję. Osocze pobrane od ozdrowieńca zawiera przeciwciała, które mogą wspomagać leczenie pacjentów z ciężkim przebiegiem zakażenia SARS-CoV-2. Terapia ta została niedawno dopuszczona przez Ministerstwo Zdrowia do stosowania w polskich szpitalach. Oznaczanie przeciwciał anty-SARS-CoV-2 u pacjentów i ozdrowieńców rozpoczęło właśnie Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Lublinie.
Procedura pobrania i ocena przydatności osocza
Dawcą może zostać osoba w wieku 18–60 lat, która nie jest obciążona żadnymi innymi chorobami. Osocze można pobrać nie wcześniej niż po 14 dniach od uzyskania przez ozdrowieńca drugiego negatywnego wyniku testem RT-PCR. Za pomocą separatora od dawcy pobiera się 650 ml osocza, które następnie jest poddawane procedurze inaktywacji potencjalnych czynników chorobotwórczych, dzielone na trzy części po 200 ml i zamrażane. Następnie, na wniosek lekarza, może zostać przetoczone pacjentowi z COVID-19. Procedurę pobrania osocza metodą aferezy można powtórzyć już po 1–2 tygodniach od poprzedniej donacji, dlatego tak istotne jest zmobilizowanie jak największej liczby osób, które wygrały walkę z COVID-19, do zgłoszenia się w najbliższym oddziale Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa.
Ważnym elementem oceny przydatności osocza ozdrowieńca jako materiału terapeutycznego jest określenie poziomu specyficznych przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w krwi potencjalnego dawcy. W osoczu, które będzie podane pacjentom, miano przeciwciał neutralizujących anty-SARS-CoV-2 musi być na odpowiednio wysokim poziomie.
Pilotażowa ocena statusu immunologicznego próbek w RCKiK w Lublinie
W Pracowni Czynników Zakaźnych oraz Krwinek Płytkowych i Białych Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Lublinie przeprowadzono pierwsze badanie próbek krwi, w celu oceny ich statusu immunologicznego pod kątem obecności przeciwciał w klasie IgG. Do badania wykorzystano półilościowe testy immunoenzymatyczne ELISA Anty-SARS-CoV-2 IgG firmy EUROIMMUN.
Podczas pierwszej, szkoleniowej inkubacji przebadano 12 próbek pochodzących od osób bez objawów zakażenia oraz jedną od ozdrowieńca, który został zakwalifikowany jako potencjalny dawca osocza. Zgodnie z przewidywaniami miano przeciwciał u tego pacjenta było wysokie i wynosiło 4,04 (wynik jest pozytywny, gdy współczynnik Ratio przekroczy poziom 1,1). W przypadku 11 próbek pobranych od osób bezobjawowych otrzymano wynik ujemny, co oznacza, że najprawdopodobniej osoby te nie zetknęły się do tej pory z SARS-CoV-2.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że przeciwciała w klasie IgG pojawiają się u zakażonych pacjentów dopiero w okolicach 10. dnia od momentu wystąpienia objawów. W przypadku zbyt wczesnego wykonania badania istnieje ryzyko uzyskania wyniku ujemnego pomimo rozwijającej się infekcji. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy wykonać ponowne oznaczenie poziomu przeciwciał po co najmniej 7 dniach.
Jedna z przebadanych próbek pobrana od osoby bezobjawowej dała wynik pozytywny w mianie 5,93. Po konsultacji okazało się, że próbka pochodzi od pacjenta, który kilka dni wcześniej wykonał badanie poziomu przeciwciał w innym laboratorium, gdzie również uzyskał wynik dodatni. W chwili zgłoszenia się na badanie pacjent nie wykazywał żadnych objawów zakażenia. W takim przypadku, aby ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć aktywne zakażenie, należy wykonać badanie metodą RT-PCR. Pozytywny wynik badania molekularnego wskazywałby na bezobjawowego nosiciela, którego należy poddać kwarantannie.
Nie zostały jeszcze opracowane procedury umożliwiające przetaczanie osocza od osób seropozytywnych, z negatywnymi wynikami badań PCR, u których w przeszłości nie stwierdzono objawów choroby (tzw. bezobjawowi nosiciele). Trwają prace nad odpowiednimi regulacjami i takie próby będą podejmowane przez lekarzy w najbliższej przyszłości. Stwierdzenie obecności przeciwciał w klasie IgG w wysokim mianie może wskazywać, że pacjent jest prawdopodobnie chroniony przez układ odpornościowy przed kolejnym zakażeniem, a jego osocze nadaje się do celów terapeutycznych.
W RCKiK w Lublinie istnieje możliwość odpłatnego wykonania badania poziomu przeciwciał w klasie IgG. Od ozdrowieńców zakwalifikowanych przez lekarza nie są pobierane żadne opłaty.
Paweł Krzemień
Kierownik Regionu (woj. świętokrzyskie, podkarpackie, małopolskie)