Na początku czerwca w czasopiśmie „The Lancet” opublikowano wyniki metaanalizy, w której oceniono skuteczność powszechnie zalecanych metod zapobiegania transmisji COVID-19, SARS i MERS, tj. dystansowania społecznego oraz noszenia masek i ochrony oczu. Badanie dotyczyło populacji ogólnej oraz pracowników służby zdrowia. W metaanalizie uwzględniono 172 badania obserwacyjne dokonane w 16 krajach.

Publikacja opiera się na metaanalizie przeprowadzonej na podstawie 44 badań obserwacyjnych z grupą kontrolną, opublikowanych w latach 2003–2020. W pracy zebrano wyniki badań nad 25 697 osobami (łącznie) narażonymi w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych na kontakt z pacjentami, u których rozpoznano lub podejrzewano zakażenie koronawirusem (SARS-CoV(-1), SARS-CoV-2 i MERS-CoV). Podjęto się próby zbadania wpływu użycia środków ochrony indywidualnej (maski chirurgiczne lub kilkuwarstwowe maseczki z bawełny albo gazy, maski z filtrem N95, przyłbice, gogle ochronne) lub zachowania dystansu fizycznego ≥ 1 m na rozprzestrzenianie się wirusa. Grupę kontrolną stanowiły osoby, u których stwierdzono niestosowanie środków ochrony indywidualnej oraz dystansu fizycznego < 1 m.

Pierwszym autorem pracy jest prof. Derek Chu (Department of Medicine, McMaster University, Kanada), reprezentujący grupę COVID-19 SURGE (Systematic Urgent Review Group Effort), która podjęła się przygotowania przeglądu na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).

Wnioski płynące z syntezy światowego piśmiennictwa przedstawione w pracy prof. Chu i jego zespołu

Podczas kontaktu z osobą zakażoną koronawirusem:

• zachowanie dystansu fizycznego ≥ 1 m, w porównaniu z dystansem < 1 m, zmniejsza około 5-krotnie prawdopodobieństwo zakażenia; efekt ochronny wzrasta 2-krotnie z każdym dodatkowym metrem dystansu między osobą zakażoną a zdrową
• noszenie przez osoby zdrowe masek – różnego rodzaju, zwłaszcza z filtrem N95 (FFP2 wg normy europejskiej) – oraz ochrony oczu, w porównaniu z niestosowaniem tych środków, kilkukrotnie zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia.

Kolejne badania przeprowadzone w czasie trwania pandemii COVID-19 w 2020 roku dowodzą skuteczności strategii dystansu fizycznego i używania masek ochronnych. Sprawdzaniem skuteczności maseczek zajęli się naukowcy z Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.

Pierwsze badanie zostało przeprowadzone w Jenie (Niemcy). „Po wprowadzeniu obowiązkowych masek liczba nowych infekcji spadła prawie do zera” – napisali w raporcie naukowcy, którzy pracowali w Niemczech i Danii.

„Dzienne tempo wzrostu liczby infekcji po wprowadzeniu maseczek wynosiło 2–3%. To bardzo niski odsetek w porównaniu z pierwszymi dniami epidemii w Niemczech, gdzie średnie stopy wzrostu wynosiły ponad 50%. Można zatem przypuszczać, że efekt byłby jeszcze lepszy, gdyby obowiązek noszenia maseczek wprowadzono wcześniej” – dodają eksperci. Oszacowano, że noszenie maseczek może zmniejszyć szybkość rozprzestrzeniania się infekcji o 40–60%.

Następne informacje dotyczą okoliczności powstania ogniska pandemicznego na statku USS Theodore Roosevelt. Badanie na lotniskowcu wykonali naukowcy z amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom. Polegało ono na przeprowadzeniu ankiety wśród 382 osób przebywających na statku i zadaniu pytania o środki, jakie podjęto w celu ochrony przed chorobą.

„Wyniki pokazały, że noszenie osłony twarzy było najskuteczniejszym środkiem ograniczającym transmisję koronawirusa. W drugiej kolejności było zachowanie dystansu i unikanie wspólnych obszarów na statku (miejsc publicznych). Spośród osób, które nie nosiły osłon ust i nosa, 81% zostało zakażonych, podczas gdy wśród osób, które używały maseczek, wskaźnik ten wynosił 56%”.

W Wielkiej Brytanii także pochylono się nad problemem. Tym razem wzięto pod uwagę użycie szeroko dostępnych maseczek wykonanych sposobami domowymi. Naukowcy z uniwersytetów w Cambridge i Greenwich wykazali, że nawet takie maseczki mogą przyczynić się do ograniczenia transmisji koronawirusa SARS-CoV-2. Wymogiem podstawowym jest świadomość społeczna, ponieważ musi je nosić wystarczająco dużo osób. Wyniki pokazują, że jeśli maseczki nosi ponad 50% ludności, współczynnik R wirusa jest mniejszy lub równy 1. Oznacza to, że liczba infekcji z czasem spadnie, a nie będzie rosła, jak działoby się w przypadku, gdy nie podejmujemy żadnych środków zapobiegawczych.

Piśmiennictwo

1. M. Ważna, Nowe badania sugerują, że noszenie maseczek skutecznie ogranicza rozprzestrzenianie się SARS-CoV-2, Onet.pl.
2. A. Bagińska, Skuteczność zachowywania dystansu fizycznego oraz noszenia masek i ochrony oczu w zapobieganiu transmisji SARS-CoV-2 i rozprzestrzenianiu się COVID-19 – przegląd systematyczny, Medycyna Praktyczna.