Gorączka Zachodniego Nilu to choroba wirusowa przenoszona przez komary, która może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. W lipcu i sierpniu 2024 roku gwałtownie wzrosła liczba przypadków tej infekcji w Europie, a w Grecji i Hiszpanii odnotowano pierwsze zgony spowodowane wirusem Zachodniego Nilu (WNV, ang. West Nile virus).
W ostatnich dniach pojawiły się niepokojące informacje dotyczące obecności WNV w Polsce. Mimo że do tej pory w naszym kraju nie stwierdzono zakażeń tym wirusem u ludzi, wyniki wykonanych badań weterynaryjnych w Warszawie budzą uzasadniony niepokój. W próbkach pobranych od martwych ptaków z rodziny krukowatych wykazano obecność materiału genetycznego WNV.
Nowe przypadki w Polsce?
W kontekście aktualnej sytuacji epidemicznej w Europie liczne doniesienia o martwych ptakach w Warszawie wymagają szczególnej uwagi i natychmiastowych działań.
W pierwszej kolejności wykluczono rzekomy pomór drobiu oraz ptasią grypę. W związku z tym Główny Lekarz Weterynarii oraz Główny Inspektor Sanitarny opublikowali wspólny komunikat informujący, że próbki pobrane od ptaków znalezionych w dzielnicach Ochota, Mokotów, Bielany, Praga Północ i Praga Południe zostały poddane dodatkowym badaniom laboratoryjnym. Zakres testów został poszerzony m.in. o badania w kierunku WNV. Wykonane w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach testy wykazały obecność materiału genetycznego WNV w pięciu z siedmiu próbek. Wyniki badań zostały przekazane do potwierdzenia przez Europejskie Laboratorium Referencyjne w Paryżu, co podkreśla wagę tej sytuacji dla zdrowia publicznego i konieczność jej dalszego monitorowania. Aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się WNV, Wojewódzki Lekarz Weterynarii w Mazowieckiem zaleca przeprowadzenie oprysków. Wojewoda prowadzi obecnie w tej sprawie konsultacje z Głównym Inspektoratem Sanitarnym.
Wirus Zachodniego Nilu – najważniejsze fakty
WNV jest patogenem, który może powodować infekcje u ludzi i zwierząt, głównie ptaków. Jego transmisja odbywa się przez ukąszenia komarów, które są wektorami wirusa, ale także za pośrednictwem innych owadów, takich jak meszki.
WNV jest szczególnie niebezpieczny dla ptaków, które są jego głównym rezerwuarem. W 2024 roku w Europie odnotowano największą liczbę przypadków w Włoszech, Hiszpanii, Niemczech i Austrii. W ostatnich dniach również w Warszawie wykryto materiał genetyczny tego wirusa w próbkach pobranych od dzikich ptaków z rodziny krukowatych, co wskazuje na obecność WNV również w Polsce.
Zakażenia u ludzi – objawy Gorączki Zachodniego Nilu
Gorączka Zachodniego Nilu może przebiegać bezobjawowo (szczególnie u młodych, immunokompetentnych osób). Do rozwoju ciężkiej postaci choroby dochodzi zwykle u osób powyżej 65. roku życia. Wśród najczęstszych objawów można wymienić:
- gorączkę: zwykle wysoka, może towarzyszyć dreszczom,
- bóle głowy: często bardzo nasilone, mogą przypominać migrenę,
- bóle mięśni i stawów: przypominające grypę,
- wysypkę: u części chorych zmiany skórne pojawiają się (zwykle) na kończynach,
- zaburzenia neurologiczne: sztywność karku, dezorientacja, a nawet drgawki.
Zakażenie WNV może także nastąpić przez transfuzję krwi, transplantację organów lub spożycie niedogotowanego mięsa pochodzącego od zakażonych zwierząt. W związku z tym edukacja i profilaktyka są kluczowe, zwłaszcza w krajach, w których potwierdzono obecność WNV. Zaleca się stosowanie repelentów, noszenie odzieży ochronnej oraz unikanie miejsc, gdzie komary są szczególnie aktywne.
Diagnostyka WNV
Diagnostyka gorączki Zachodniego Nilu obejmuje bezpośrednie wykrycie wirusa we krwi lub moczu oraz stwierdzenie obecności specyficznych przeciwciał przeciwko WNV. Firma EUROIMMUN (światowy lider w produkcji testów laboratoryjnych umożliwiających diagnostykę chorób tropikalnych) oferuje szeroki wachlarz testów w kierunku gorączki Zachodniego Nilu. Na szczególną uwagę zasługują badania przeciwciał klasy IgG wraz z oceną ich awidności. Jest to test służący do odróżnienia ostrej od przebytej infekcji, ponieważ przeciwciała klasy IgM mogą pozostawać obecne we krwi przez długi okres.
Podsumowanie
W związku z narastającym ryzykiem zakażeń WNV w Polsce, w szczególności podczas letnich miesięcy, gdy aktywność komarów jest największa, zaleca się zwiększoną czujność ze strony lekarzy, diagnostów laboratoryjnych oraz pacjentów. Kluczowe znaczenie mają edukacja społeczna dotycząca profilaktyki przeciwko ukąszeniom komarów i dokładne obserwowanie wszelkich niepokojących objawów, które mogą świadczyć o rozwijającej się infekcji wirusowej.
Piśmiennictwo
- https://www.gov.pl/web/gis/komunikat-dotyczacy-zwiekszonej-liczby-padniec-ptakow-z-rodziny-krukowatych-odnotowywanych-na-terenie-miasta-stolecznego-warszawy?fbclid=IwY2xjawEpghtleHRuA2FlbQIxMAABHamYG7dFS-X-jytpvmdJlQVm-xOiYrWahaRQPHiYA1Chpx1BA5wE9jOIhA_aem_hVTaElNUqZ3gtQtfQJa6Zg
- https://www.gov.pl/web/gis/informacja-nt-goraczki-zachodniego-nilu-dla-osob-podrozujacych-po-europie
- https://infekcje.mp.pl/wiadomosci/348289,zakazenia-wirusem-zachodniego-nilu-w-europie-w-kontekscie-inicjatywy-who-one-health-na-eccmid-w-barcelonie
- https://infekcje.mp.pl/wywiady/341026,czy-w-polsce-mozna-sie-zakazic-wirusem-zachodniego-nilu-czy-mozna-wykonac-badania-w-kierunku-tego-zakazenia