Niepłodność dotyka miliony ludzi w wieku rozrodczym na całym świecie i jest definiowana jako problem z zajściem w ciążę po co najmniej 12 miesiącach starań o dziecko (tj. regularnego stosunku płciowego bez zabezpieczenia). Statystyki są zatrważające – WHO (ang. World Health Organization) szacuje, że co szósta para w wieku rozrodczym cierpi na niepłodność!

Przyczyny niepłodności mogą leżeć zarówno po stronie mężczyzny (20–30%), jak i kobiety (20–35%) lub być spowodowane przez oboje partnerów jednocześnie (25–40%). Problemy z zajściem w ciążę wynikają m.in. z nieprawidłowej funkcji i jakości nasienia, zaburzenia funkcji jajników (np. zespół policystycznych jajników) czy innych zaburzeń hormonalnych. Co więcej, czynniki związane ze stylem życia, takie jak palenie tytoniu, masa ciała i stres, również mogą wpływać na płodność. Ponadto jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności u kobiet starających się o dziecko jest zmniejszona liczba pęcherzyków jajnikowych zdolnych do dojrzewania.

Hormon antymüllerowski (AMH)

AMH (ang. anti-müllerian hormone), znany również jako czynnik hamujący rozwój przewodów Müllera (MRH, ang. müllerian-duct repression hormone), jest wytwarzany przez komórki ziarniste, znajdujące się w małych pęcherzykach preantralnych i antralnych. Jego zadaniem jest regulacja dojrzewania pęcherzyków, wewnątrz których będzie rozwijała się komórka jajowa.

Kiedy wykonać badanie AMH

Istnieje bezpośrednia korelacja między liczbą pęcherzyków zdolnych do dojrzewania – tzw. czynnościową rezerwą jajnikową – a stężeniem AMH we krwi. Poziom AMH zmniejsza się fizjologicznie wraz z wiekiem i spadkiem rezerwy jajnikowej. Zależność ta oznacza, że ​​AMH jest doskonałym markerem rezerwy jajnikowej. Zaletą AMH w porównaniu z innymi hormonami płciowymi, takimi jak hormon folikulotropowy (FSH, ang. follicle-stimulating hormone) czy estradiol, jest to, że jego stężenie we krwi tylko nieznacznie waha się w trakcie cyklu miesiączkowego, co oznacza, że badanie w kierunku AMH można wykonać w dowolnym momencie jego trwania. Ponieważ wiek, w którym dochodzi do wyczerpania rezerwy jajnikowej, jest bardzo różny u kobiet, wartość AMH – jako wskaźnika rezerwy jajnikowej – może być również wykorzystywana do określenia odpowiedniego momentu na rozpoczęcie starań o dziecko.

W praktyce klinicznej wartość AMH służy nie tylko do oceny czynnościowej rezerwy jajnikowej, ale także do określenia skuteczności leczenia hormonalnego w trakcie stosowania techniki wspomaganego rozrodu (ART, ang. assisted reproductive technology). Do ART zalicza się czasochłonne i kosztowne procedury, które są psychicznie i fizycznie obciążające dla pacjentki i mogą nieść ze sobą ryzyko, takie jak zespół hiperstymulacji jajników (OHSS, ang. ovarian hyperstimulation syndrome), który w ciężkich przypadkach jest stanem zagrażającym życiu. Stężenie AMH może być zatem użytecznym czynnikiem prognostycznym przy wyborze odpowiedniego i bezpiecznego leczenia hormonalnego dla pacjentek.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

PCOS (ang. polycystic ovary syndrome) to jedna z głównych przyczyn niepłodności, a także jedna z najczęstszych chorób endokrynologicznych kobiet w wieku rozrodczym. PCOS jest spowodowane zaburzeniem równowagi hormonów płciowych, objawiającym się zaburzeniami miesiączkowania, brakiem owulacji i innymi zaburzeniami metabolicznymi. Ze względu na gromadzenie się niedojrzałych pęcherzyków w jajnikach w przebiegu PCOS wydzielanie AMH jest ok. 75 razy wyższe niż z jajników kobiet bez PCOS. Oznaczenie AMH zyskało więc w ostatnich latach na znaczeniu w przypadku podejrzenia PCOS i jest rozważane jako dodatkowy marker w diagnostyce tego schorzenia.

Systemy testowe do oznaczania AMH i innych hormonów związanych z niepłodnością

Do ilościowego oznaczania stężenia AMH w surowicy EUROIMMUN oferuje precyzyjny, a jednocześnie prosty do wykonania test MRH/AMH ELISA. Inkubacja i odczyt wyniku tego testu mogą być w pełni zautomatyzowane dzięki urządzeniom EUROIMMUN (np. Analyzer I).

W ostatnim czasie w renomowanym czasopiśmie „Clinical Chemistry and Laboratory Medicine” ukazała się interesująca publikacja z wynikami badań, których głównym celem było porównanie testu EUROIMMUN MRH/AMH ELISA z innymi dostępnymi na rynku zestawami testowymi umożliwiającymi pomiar AMH. Test firmy EUROIMMUN okazał się wiarygodny i odpowiedni do szerokiego zastosowania zarówno w praktyce klinicznej, jak i w projektach naukowych.

Oprócz AMH ELISA portfolio EUROIMMUN obejmuje inne produkty do oznaczania stężenia różnych hormonów związanych z niepłodnością lub PCOS.

Piśmiennictwo

1. K. Neumann, M. Depenbusch, A. Schultze-Mosgau, G. Griesinger. Introduction of a novel ELISA assay for serum AMH determination. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (CCLM) 2019; 57(8): e183–e185. https://doi.org/10.1515/cclm-2018-0855
2. https://www.euroimmunblog.com/amh-the-marker-of-ovarian-reserve/