Do 2021 roku cukrzycę diagnozowano w oparciu o badanie stężenia glukozy we krwi (glikemia na czczo lub przygodna), a także przy wykorzystaniu doustnego testu tolerancji glukozy (OGTT, ang. oral glucose tolerance test). Wskazaniem do diagnostyki w kierunku cukrzycy są przede wszystkim objawy hiperglikemii, takie jak np. nasilona diureza, wzmożone pragnienie, utrata masy ciała czy nadmierna senność. Ponadto diagnostyka w kierunku cukrzycy zalecana jest osobom, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia tego schorzenia, a także kobietom w ciąży (między 24. a 28. tygodniem ciąży). Należy wspomnieć, że w określonych stanach klinicznych (infekcje bakteryjne, zaburzenia gospodarki hormonalnej, przyjmowanie niektórych leków) diagnozowanie cukrzycy w oparciu o podstawowe oznaczenie stężenia glukozy we krwi może wiązać się z ryzykiem błędów.

Badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) zostało włączone do kryteriów diagnostycznych cukrzycy. Za próg diagnostyczny rozpoznania cukrzycy przyjęto wartość ≥ 6,5% (48 mmol/mol). Brak rekomendacji uznających HbA1c za marker cukrzycy był dotychczas spowodowany niskim stopniem kontroli jakości metod laboratoryjnych w Polsce, a także brakiem ustalonej wartości progowej świadczącej o rozpoznaniu cukrzycy wśród polskiego społeczeństwa. Poprawa jakości oznaczeń pozwoliła rozszerzyć wachlarz metod diagnostycznych rekomendowanych do rozpoznawania cukrzycy i stanów przedcukrzycowych.

Zgodnie z najnowszymi zaleceniami PTD wynikiem użytecznym klinicznie jest wynik, który został otrzymany w laboratorium diagnostycznym z zastosowaniem metod analitycznych certyfikowanych przez National Glycohemoglobin Standardization Program (NGSP). Urządzenia typu POCT (ang. point of care) nie są rekomendowane. Ponadto zalecenia jednoznacznie wskazują na konieczność stosowania oznaczeń glikemii w przypadku podejrzenia, że wynik badania HbA1c może być zakłócony. Może to mieć miejsce np. u pacjentów z niedokrwistością, dializowanych, z zaburzeniami pracy nerek czy wątroby.

Oznaczenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) ma wiele zalet w porównaniu do oznaczania stężenia glukozy we krwi pacjenta. Przede wszystkim należy tu wymienić brak wpływu na wynik badania zmienności dobowej, spożycia pokarmu, stresu czy wysiłku fizycznego w czasie bezpośrednio poprzedzającym badanie. Dodatkowo pacjent nie musi się specjalnie przygotowywać do badania, a samo oznaczenie można wykonać o dowolnej porze dnia.

Piśmiennictwo

1. 2021 Guidelines on the managment of patients with diabetes. A position of Diabetes Poland. Clinical Diabetology, 2021, Vol. 10, No. 1.
2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020. Diabetologia praktyczna, 2020, tom 6, nr 1.
3. https://apteline.pl/artykuly/cukrzyca-objawy-przyczyny-dieta-badania-jak-rozpoznac-i-leczyc-cukrzyce.