Rozpoznanie ostrej neuroboreliozy

Od 2005 roku, chemotaktyczna cytokina (chemokina) CXCL13 jest uznawana za potencjalny biomarker ostrej neuroboreliozy [1, 2]. Neuroborelioza jest neurologiczną manifestacją przenoszonej przez kleszcze boreliozy, która jest spowodowana przez krętka Borrelia burgdorferi sensu lato. Symptomy neuroboreliozy obejmują zapalenie ośrodkowego układu nerwowego i nerwów obwodowych oraz korzeni nerwowych (zapalenie opon, często z porażeniem nerwów mózgowych).

Według wytycznych europejskich, aby zdiagnozować ostrą neuroboreliozę należy, oprócz stwierdzenia charakterystycznych objawów neurologicznych i pleocytozy płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR), wykazać wewnątrzoponową syntezę specyficznych przeciwciał anty-Borrelia [3]. Niestety, podwyższony indeks przeciwciał anty-Borrelia może być niewykrywalny nawet w 20% przypadków wczesnych stadiów neuroboreliozy [4, 5]. W przeciwieństwie do tego, różne badaniach wykazały wzrost stężenia CXCL13 w PMR pacjentów z neuroboreliozą już w początkowej fazie choroby [1, 5, 6].

Chemokina CXCL13 – nowy biomarker

CXCL13, która jest wydzielana do płynu mózgowo-rdzeniowego przez monocyty i komórki dendrytyczne, oddziałuje z lipoproteinami błony bakteryjnej w osoczu za pośrednictwem receptora Toll-podobnego 2 (TLR 2). Chemokina przyciąga komórki B, które migrują do PMR. Po zróżnicowaniu do komórek plazmatycznych produkują one swoiste przeciwciała przeciw Borrelia. Ten łańcuch zdarzeń wymaga podwyższonego poziomu CXCL13 w PMR jeszcze przed aktywacją wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał. Dlatego chemokina CXCL13 może być wykryta już we wczesnych stadiach neuroboreliozy [6, 8].

W innym badaniu zaobserwowano gwałtowny spadek stężenia CXCL13 u pacjentów z neuroboreliozą poddanych antybiotykoterapii. Indeks przeciwciał anty-Borrelia nie wykazywał podobnej tendencji [9]. Specyficzne przeciwciała przeciw Borrelia mogą utrzymywać się w płynie mózgowo-rdzeniowym i surowicy przez lata, pomimo efektywnego leczenia. Tak więc, oznaczanie stężenia CXCL13, a nie indeksu przeciwciał, może być stosowane do monitorowania leczenia neuroboreliozy [10]. Nowa komercyjna ELISA CXCL13 ma zastosowanie zarówno do jakościowego, jak i ilościowego oznaczania chemokiny CXCL13 w płynie mózgowo-rdzeniowym. Test jest zarejestrowany i oznakowany europejskim znakiem CE.

Dalsze potwierdzenia kliniczne oraz charakterystyczne objawy ostrej neuroboreliozy mają zasadnicze znaczenie dla postawienia diagnozy, ponieważ poziom CXCL13 może być również podwyższony w innych chorobach zapalnych ośrodkowego układu nerwowego (na przykład chłoniaku CNS, zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, zakażeniu paciorkowcami, stwardnieniu rozsianym).

Autor: Marc Pollmann
Tłumaczenie: Katarzyna Buska-Mach

Piśmiennictwo

1. Rupprecht et al., Neurology 2005.
2. Narayan et al., Ann Neurol 2005.
3. Mygland et al., 2010 Eur J Neurol.
4. Borde et al., 2012 BMC Inf Dis.
5. Schmidt et al., Neurology 2011.
6. Rupprecht et al., 2006 Nervenarzt.
7. Rupprecht et al., 2009 J Neuroinflam.
8. Rupprecht et al., 2008 Mol Med.
9. Senel et al., 2010 J Neurol Neurosurg Psychiatry.
10. Rupprecht et al., 2014 Nervenarzt.