Spondyloartropatie (SpA) to grupa schorzeń przebiegających z zapaleniem stawów, głównie kręgosłupa i tkanek około kręgosłupowych, jak również stawów obwodowych, przyczepów ścięgnistych, oraz z obecnością zmian zapalnych w wielu innych układach i narządach. Jednostki chorobowe zaliczane do SpA to:
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)
- reaktywne zapalenie stawów
- łuszczycowe zapalenie stawów
- młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów
- zapalenie stawów w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit
- zapalenie stawów związane z ostrym zapaleniem przedniego odcinka błony naczyniowej oka
- spondyloartropatie niezróżnicowane
Cechy charakterystyczne wspólne dla SpA zostały zrewidowane i opisane w obowiązujących kryteriach klasyfikacji według ASAS z 2010 r.
Pierwsza kategoria to cechy kliniczne SpA. Obejmuje następujące objawy spondyloartropatii:
- stawowe – osiowe:
- zapalny ból krzyża o cechach: ból wystąpił przed 40. r.ż., podstępny początek, zmniejsza się po aktywności fizycznej, nie ustępuje podczas odpoczynku, nasila się w nocy
- stawowe – obwodowe:
- aktywne lub w wywiadzie: zapalenie stawów, zapalenie palców, zapalenie przyczepów ścięgnistych, zwłaszcza w obrębie pięty
- pozastawowe:
- aktywne lub w wywiadzie: łuszczyca, nieswoiste zapalenie jelit, zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej oka
Druga kategoria to cechy laboratoryjne SpA:
- badania obrazowe:
- RTG: zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych obustronne stopnia 2.–4. lub jednostronne stopnia 3.–4.
- MR: aktywne zmiany zapalne w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych z pewnym obrzękiem szpiku kostnego lub zapaleniem tkanki kostnej
- badania laboratoryjne:
- dodatni antygen HLA-B27
- podwyższone CRP
Trzecia kategoria to inne cechy. Należy tutaj wymienić dobrą odpowiedź na niesteroidowe leki przeciwzapalne (ustąpienie lub znaczące ograniczenie natężenia bólu pleców w ciągu 24–48 h po przyjęciu pełnej dawki NLPZ) oraz obciążający wywiad rodzinny.
Przez obciążający wywiad rodzinny należy rozumieć występowanie u krewnych pierwszego lub drugiego stopnia chorób z następującej listy:
- ZZSK
- łuszczyca
- zapalenie błony naczyniowej oka
- reaktywne zapalenie stawów
- nieswoiste zapalenie jelit
Piśmiennictwo
- Sieper J., Rudwaleit M., Baraliakos X. et al., The Assessment of SpondyloArthritis international Society (ASAS) handbook: a guide to assess spondyloarthritis, „Annals of the Rheumatic Diseases” 2009; 68 (2): ii1–44, doi: 10.1136/ard.2008.104018.
- Poddubnyy D., van Tubergen A. et al., Development of an ASAS-endorsed recommendation for the early referral of patients with a suspicion of axial spondyloarthritis, „Annals of the Rheumatic Diseases”, doi: 10.1136/annrheumdis-2014-207151.
- van den Berg R., van der Heijde D.M.F.M., Jak rozpoznać spondyloartropatię według kryteriów klasyfikacyjnych ASAS 2010 – przewodnik dla lekarzy praktyków, Medycyna Praktyczna 2010/2012 (tłum. G. Goncerz).
- Interna Szczeklika – Podręcznik chorób wewnętrznych, 2015.
