Czego szukasz?

Filtrowanie

Witaminowa dawka słońca!

22 sierpnia, 2018
Anna Kołtyś
Witaminowa dawka slonca

Szacuje się, że blisko miliard ludzi na całym świecie, we wszystkich grupach etnicznych i wiekowych, ma niedobór witaminy D. Nie od dziś wiadomo, że wystawianie skóry na działanie słońca może być szkodliwe i promieniowanie słoneczne należy dawkować z rozwagą. Czy rzeczywiście korzystanie ze słońca nie przynosi żadnych korzyści, a w razie ekspozycji na słońce należy stosować jak najwyższe filtry przeciwsłoneczne? Nie do końca.

Promieniowanie – dobre i złe?

Emitowane przez słońce promieniowanie ultrafioletowe dzielimy ze względu na długość fal na UVA, UVB oraz UVC. Promieniowanie UVB, o którym mowa w tym artykule, stanowi niewielką część dostarczanego do ziemi przez słońce promieniowania ultrafioletowego. Jego intensywność znacznie osłabiają chmury, szyby oraz inne bariery, a szczyt intensywności przypada latem między godziną 10 a 15.

Promieniowanie UVB, mimo że może powodować oparzenia i działać degenerująco na skórę, przynosi nam także korzyści i jest dla nas niesamowicie ważne. To ono sprawia, że organizm może samodzielnie wytwarzać witaminę D, która jest mu niezbędna do życia i prawidłowego funkcjonowania.

Słoneczna witamina

Witamina D to grupa czteropierścieniowych związków chemicznych wzbogaconych dodatkowym łańcuchem bocznym. Wraz z witaminami A, E oraz K należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Istnieją dwie podstawowe formy witaminy D:

  • witamina D2 – ergokalcyferol, naturalnie występujący w organizmach roślinnych oraz drożdżach
  • witamina D3 – cholekalcyferol, naturalnie występujący w organizmach zwierzęcych

Substancja ta może mieć pochodzenie endogenne bądź egzogenne. Szacuje się, że zapotrzebowanie osoby dorosłej na witaminę D wynosi ok. 15 µg na dzień, natomiast optymalne stężenie to 30–50 ng/ml. Tylko 10–20% dziennego zapotrzebowania na tę witaminę może być dostarczone wraz z pożywieniem, w szczególności poprzez spożywanie potraw rybnych. Niemal 80–90% jest pokrywane przez syntezę w skórze prekursora aktywnego metabolitu. Niedobór witaminy D jest jednak bardzo powszechnym problemem.

Biologia witaminy D

Prekursorem witaminy D3 produkowanym w organizmie jest 7-dehydrocholesterol. Powstaje on w naskórku, gdzie pod wpływem absorbcji promieniowania UVB przekształcany jest do prewitaminy D3, a następnie do cholekalcyferolu. Substancja ta zostaje aktywowana chemicznie w dwóch etapach. W pierwszej kolejności cholekalcyferol trafia do wątroby, gdzie w wyniku 25-hydroksylacji zostaje przekształcony do 25-OH witaminy D3 (kalcydiol). To właśnie w takiej formie witamina D jest transportowana i magazynowana. W kolejnym etapie pewna ilość 25-OH witaminy D3 zostaje przekształcona w nerkach do kalcytriolu (1,25-(OH)2D3), który stanowi jej formę aktywną biologicznie. Kalcytriol jest właściwym, aktywnym hormonem pobudzającym receptor witaminy D. Ulega on inaktywacji pod wpływem enzymu – 24-hydroksylazy wątrobowej.

Ergokalcyferol (witamina D2), dostarczany do organizmu wraz z pokarmami pochodzenia roślinnego, również ulega procesowi dwuetapowej aktywacji w wątrobie i nerkach do 1,25-(OH)2D2­. Aktywność biologiczna 1,25-(OH)2D3 i 1,25-(OH)2D2 jest bardzo podobna, dlatego używa się najczęściej określenia „stężenie 1,25-(OH)2D”, obejmującego sumę stężeń tych dwóch biologicznie aktywnych form witaminy D.

W czym tkwi problem?

Efektywność wytwarzania witaminy D w odpowiedzi na promieniowanie słoneczne jest zależna od wielu czynników. Na syntezę witaminy D indukowaną przez słońce duży wpływ ma pora roku oraz pora dnia, położenie geograficzne, zanieczyszczenie powietrza, pigmentacja skóry, wiek, stosowanie filtrów przeciwsłonecznych oraz stopień przenikania światła przez szkło i plastik.

W krajach północnych światło słoneczne jest niewystarczające, szczególnie zimą, kiedy ludzie, chroniąc się przed zimnem, zakrywają ciało ubraniami. To, w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej na świeżym powietrzu w codziennym życiu, powoduje niedobór witaminy D u znacznej części populacji.

Również używanie kremu z filtrem przeciwsłonecznym o współczynniku 30 może zmniejszać syntezę witaminy D w skórze. Osoby o ciemnej karnacji mają naturalnie wyższą ochronę przed promieniowaniem słonecznym i wymagają od trzech do pięciu razy dłuższego czasu ekspozycji, aby wytworzyć tę samą ilość witaminy D co osoba o jasnej skórze.

Konsekwencje niedoboru witaminy D

Pierwszymi objawami niedoboru witaminy D są: przewlekłe zmęczenie, skurcze mięśni, ból kończyn oraz zwiększona podatność na infekcje. Niedobór witaminy D powoduje zmniejszenie wchłaniania wapnia, co przyczynia się do wzrostu poziomu parathormonu (PTH), a w konsekwencji może prowadzić do krzywicy, zaburzeń wzrostu, zwiększonego ryzyka złamań kości czy zwyrodnień układu kostnego, nadciśnienia, chorób serca oraz zaburzeń układu nerwowego i mięśniowego.

Niedobór witaminy D wpływa również na zwiększone ryzyko wystąpienia chorób takich jak cukrzyca, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba Parkinsona, toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów czy nowotwory.

Podsumowanie

Słońce za swoje niesamowite właściwości było wysławiane przez naszych przodków już setki lat temu. Dzisiaj również mamy świadomość tego, ile mu zawdzięczamy. Ekspozycja na promieniowanie słoneczne ma wpływ na wiele procesów zachodzących w naszym organizmie. Jednym z nich jest wytwarzanie niezbędnej do życia i funkcjonowania witaminy D. Niestety liczba osób z niedoborem tej witaminy stale rośnie. Deficyt witaminy D występuje bardzo często i dotyczy wszystkich grup wiekowych. Bardzo mało pokarmów stanowi bogate źródło witaminy D, dlatego zaleca się jej suplementację. Sugeruje się również oznaczanie poziomu 25-OH witaminy D w surowicy jako test diagnostyczny pierwszego wyboru u pacjentów z ryzykiem niedoboru tejże witaminy.

Piśmiennictwo

  1. F. Holick, Vitamin D deficiency. New England Journal of Medicine 2007; 357 (3): 266–281.
  2. Y. Matsuoka, L. Ide, J. Wortsman et al., Sunscreens suppress cutaneous vitamin D3 synthesis. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism 1987; 64 (6): 1165–1168.
  3. L. Clemens, J.S. Adams, S.L. Henderson et al., Increased skin pigment reduces the capacity of skin to synthesise vitamin D3. Lancet 1982; 1 (8263): 74–76.
  4. B. Hintzpeter, C. Scheidt-Nave, M.J. Müller et al., Higher prevalence of vitamin D deficiency is associated with immigrant background among children and adolescents in Germany. Journal of Nutrition 2008; 138 (8): 1482–1490.
  5. https://www.euroimmunblog.com/widespread-vitamin-d-deficiency/.
  6. R. Nair, A. Maseeh, Vitamin D: The “sunshine” vitamin. Journal of Pharmacology & Pharmacotherapeutics 2012; 3 (2): 118–126.
  7. M. Wacker, M.F. Holick, Sunlight and Vitamin D: A global perspective for health. Dermato-endocrinology 2013; 5 (1): 51–108.
Anna Koltys

Anna Kołtyś

Specjalista ds. Informacji Naukowej, Product Manager ds. Autoimmunologii

514 892 472

a.koltys@euroimmun.pl

Masz pytanie dotyczące tego tematu? 





    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

    Katalog produktów