Przeciwciała anty-PLA2R są wysoce specyficznym i najważniejszym markerem serologicznym pierwotnej nefropatii błoniastej, nazywanej inaczej pierwotnym błoniastym kłębuszkowym zapaleniem nerek. Autoprzeciwciała te są również cennym narzędziem do monitorowania aktywności choroby i skuteczności terapii oraz do oceny ryzyka nawrotu tego schorzenia po transplantacji nerki. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami KDIGO z 2021 r. przeciwciała anty-PLA2R stanowią ważne kryterium diagnostyczne, które, po spełnieniu pewnych warunków, umożliwia rozpoznanie pierwotnej nefropatii błoniastej bez wykonywania biopsji nerki. Na tym jednak znaczenie przeciwciał anty-PLA2R się nie kończy.

1:05 Przeciwciała anty-PLA2R: monitorowanie aktywności choroby

2:04 Przeciwciała anty-PLA2R: monitorowanie skuteczności terapii

3:46 Zalecenia organizacji KDIGO dotyczące monitorowania poziomu przeciwciał anty-PLA2R

4:29 Ocena ryzyka nawrotów choroby po transplantacji nerki

Przeciwciała anty-PLA2R: monitorowanie aktywności choroby

Uważa się, że poziom przeciwciał anty-PLA2R koreluje z kliniczną aktywnością nefropatii błoniastej. W czasie remisji miano przeciwciał maleje lub nie wykrywa się ich obecności, natomiast w trakcie nawrotu przeciwciała pojawiają się ponownie lub ich miano wzrasta.

Badania wykazały, że monitorując miano przeciwciał anty-PLA2R, można przewidywać przebieg choroby.

U pacjentów z pMN z zespołem nerczycowym obserwowano wysokie miana przeciwciał przeciwko PLA2R. Wraz ze spontaniczną remisją lub remisją spowodowaną leczeniem miana tych przeciwciał spadały poniżej granicy wykrywalności. Co ciekawe, nawrót pMN poprzedzony był wzrostem poziomu przeciwciał anty-PLA2R. Na podstawie tych obserwacji sformułowano wniosek, że fazy remisji klinicznej i nawrotów można przewidzieć m.in. dzięki monitorowaniu stężenia przeciwciał przeciwko PLA2R.

Przeciwciała anty-PLA2R: monitorowanie skuteczności terapii

Poziom przeciwciał anty-PLA2R można również wykorzystać do oceny odpowiedzi pacjenta na stosowaną terapię. U osób, które pozytywnie reagują na leczenie, miano anty-PLA2R się obniża. W przypadku nawrotu choroby – ponownie wzrasta.

Wykazano, że odpowiedź immunologiczna na stosowaną terapię jest znacznie szybsza niż odpowiedź kliniczna. U osób dobrze reagujących na leczenie immunosupresyjne miano anty-PLA2R zmniejszało się na kilka miesięcy przed spadkiem białkomoczu. W związku z tym w oczekiwaniu na poprawę objawów klinicznych u pacjenta, która występuje z pewnym przesunięciem czasowym, możemy używać miana anty-PLA2R jako wskaźnika powodzenia terapii, obok monitorowania białkomoczu.

A co z pacjentami z nefropatią błoniastą, którzy jeszcze nie są leczeni? Spontaniczna remisja jest stosunkowo powszechna w nefropatii błoniastej, a leczenie immunosupresyjne może nieść ze sobą skutki uboczne. Dlatego ważne jest, aby prawidłowo ocenić ryzyko postępu utraty czynności nerek przed podjęciem decyzji o tym, czy i kiedy należy wdrożyć u pacjenta leczenie immunosupresyjne.

Wykazano, że wyjściowe miano przeciwciał anty-PLA2R u pacjentów z pMN ma również znaczenie dla rokowania. U chorych z początkowo wysokimi mianami przeciwciał spontaniczna remisja występowała znacznie rzadziej niż u pacjentów z niskimi mianami przeciwciał na początku choroby. Wysoki poziom przeciwciał anty-PLA2R jest często związany z utrzymującym się białkomoczem, co wiąże się z prawdopodobieństwem utraty funkcji nerek.

Czy monitorowanie poziomu przeciwciał anty-PLA2R jest zalecane? Tak. Potwierdzeniem zauważalnej korelacji pomiędzy poziomem przeciwciał a powodzeniem leczenia są zalecenia międzynarodowej organizacji KDIGO z 2021 r. Zgodnie z nimi u pacjentów z pMN rekomenduje się monitorowanie poziomu anty-PLA2R co 3–6 miesięcy. Długofalowe monitorowanie poziomu przeciwciał anty-PLA2R może być przydatne do oceny odpowiedzi na leczenie u pacjentów z nefropatią błoniastą i pomóc w podjęciu decyzji o dalszym sposobie prowadzenia terapii. Ocena miana przeciwciał anty-PLA2R jest doskonałym narzędziem do monitorowania statusu choroby i reakcji pacjenta na stosowaną terapię.

Ocena ryzyka nawrotów po transplantacji nerki

Częstym problemem glomerulopatii pierwotnych jest skłonność do nawrotów choroby po transplantacji nerki, czego klinicznym efektem jest m.in. pojawienie się białkomoczu. Obecność przeciwciał anty-PLA2R, w szczególności w wysokich mianach, stanowi istotny problem dla biorców przeszczepu.

I tu po raz kolejny wskazuje się zasadność monitorowania przeciwciał anty-PLA2R. Miano tych przeciwciał ma istotną wartość predykcyjną w przypadku pacjentów z nefropatią błoniastą, którzy mają planowany przeszczep nerki. Wykazano bowiem, że przyczyną nawrotów pMN jest wiązanie autoprzeciwciał anty-PLA2R biorcy z docelowym antygenem ekspresjonowanym w nerce dawcy. A zatem wysokie miana przeciwciał przed przeszczepem wskazują na wysokie ryzyko nawrotu pierwotnej nefropatii błoniastej.

Regularne oznaczanie poziomu przeciwciał po przeszczepie umożliwia przewidywanie nawrotów choroby. Dlatego zgodnie z wytycznymi KDIGO z 2021 r. u pacjentów z nefropatią błoniastą związaną z przeciwciałami anty-PLA2R „wskazane jest regularne oznaczanie przeciwciał anty-PLA2R po przeszczepie nerki”. Częstotliwość monitorowania może wahać się od 1 do 3 miesięcy w zależności od statusu przeciwciał przed przeszczepem.

Podsumowanie

Przeciwciała anty-PLA2R to najważniejszy marker serologiczny pierwotnej nefropatii błoniastej. Są one również cennym narzędziem do monitorowania aktywności choroby i skuteczności terapii oraz do oceny ryzyka nawrotu tego schorzenia po transplantacji nerki.

Uważa się, że stężenie anty-PLA2R koreluje z aktywnością choroby. Podczas skutecznej terapii immunosupresyjnej miano przeciwciał maleje w krótkim czasie, czemu z pewnym opóźnieniem towarzyszy remisja objawów klinicznych. Co więcej, regularna ocena miana przeciwciał anty-PLA2R u pacjentów z pierwotną nefropatią błoniastą po przeszczepie nerki może pomóc w predykcji możliwej wznowy choroby.

Informacje przedstawione w filmie pochodzą z artykułów:

1. https://euroimmun.pl/blog/monitorowanie-przeciwcial-anty-pla2r-u-pacjentow-z-nefropatia-bloniasta/
2. https://euroimmun.pl/blog/bezinwazyjna-diagnostyka-w-nefrologii-kdigo-2021/
3. Rovin B.H. i wsp. KDIGO 2021 clinical practice guideline for the management of glomerular diseases. Kidney International 100.4 (2021): S1–S276
4. https://euroimmun.pl/blog/przeszczep-nerki-u-pacjentow-z-nefropatia-bloniasta-monitoruj-anty-pla2r/
5. Serologiczne markery pierwotnej nefropatii błoniastej, ulotka informacyjna EUROIMMUN
6. Beck L.H., Jr i wsp. M-type phospholipase A2 receptor as target antigen in idiopathic membranous nephropathy. New England Journal of Medicine 361 (2009): 11–21
7. Rodas L.M. i wsp. Antiphospholipase 2 receptor antibody levels to predict complete spontaneous remission in primary membranous nephropathy. Clinical Kidney Journal 12.1 (2019): 36–41