Od dawna wiadomo, że chorobę Alzheimera wywołują złogi beta-amyloidu odkładające się w mózgu. Wciąż jednak bez odpowiedzi pozostają pytania o czynniki inicjujące ich powstawanie. U niektórych osób wiąże się to ze szlakami i chorobami metabolicznymi, np. cukrzyca dwukrotnie zwiększa ryzyko rozwinięcia się choroby Alzheimera. U kobiet takim czynnikiem sprawczym może być zmiana gospodarki hormonalnej związana z menopauzą. Nie bez znaczenia jest też uwarunkowanie genetyczne. Ostatnio jednak opublikowano kilka interesujących prac naukowych o infekcyjnej teorii mechanizmu powstawania tego schorzenia. Znaczącą rolę w tym procesie mogą odgrywać wszechobecne herpeswirusy (Herpesviridae). Zaliczamy do nich m.in. wirusa opryszczki pospolitej, wywołującego opryszczkę wargową (HSV-1) czy genitalną (HSV-2), wirusa ospy wietrznej i półpaśca (VZV), wirusa Epsteina-Barr (EBV) czy cytomegalowirusa (CMV). Wiele osób przeszło infekcję wywołaną którymś z herpeswirusów, ale tylko niektóre, ze względu na dodatkowe interakcje epigenetyczne (wpływ czynników zewnętrznych na geny), są obarczone podwyższonym ryzykiem choroby Alzheimera.
Beta-amyloid od lat uznawano za pierwotną przyczynę choroby Alzheimera, ale okazuje się, że jego uwalnianie się następuje w odpowiedzi na infekcję toczącą się w mózgu. Z tego powodu BYĆ MOŻE to wirus, bakteria lub inny, nieznany jeszcze mikroorganizm uruchamia proces zmierzający ku chorobie Alzheimera. Prawdopodobnie nie będzie to jedyna droga poszukiwań, ale z pewnością stanowi istotny kierunek w badaniach nad tym schorzeniem neurodegeneracyjnym.
Czy niebawem okaże się, że choroba Alzheimera jest zakaźna? Wszyscy słyszeliśmy o prionach, tj. białkowych cząsteczkach zakaźnych, wywołujących chorobę Creutzfeldta-Jakoba, znaną jako choroba szalonych krów. Statystyki potwierdzają, że u współmałżonków osób chorych na alzheimera ryzyko zachorowania jest 1,6 razy wyższe. Również neurochirurdzy są znacznie bardziej zagrożeni rozwojem choroby Alzheimera w porównaniu z populacją ogólną. Wciąż nie wiemy, dlaczego tak się dzieje.
Celem neurologów i naukowców zajmujących się tą tematyką jest zbadanie możliwie wielu potencjalnych mechanizmów zapoczątkowujących rozwój alzheimera. W niektórych przypadkach być może to infekcja wywołała kaskadę reakcji zapalnych prowadzących do uwolnienia beta-amyloidu, by zwalczyć wirusa bądź bakterię, i to doprowadziło w konsekwencji do choroby Alzheimera. Badania nad infekcyjną teorią patomechanizmu tej choroby z pewnością powinny być kontynuowane. Czy leczenie przeciwwirusowe może być skutecznym antidotum w walce z otępieniem typu alzheimerowskiego, przyszłość pokaże.
Piśmiennictwo
- S. Isaacson, Is Alzheimer Disease Caused by an Infection?. Medscape 2018.
- B. Readhead et al., Multiscale Analysis of Independent Alzheimer’s Cohorts Finds Disruption of Molecular, Genetic, and Clinical Networks by Human Herpesvirus. Neuron 2018; 99 (1): 64–82.e7.
